Sesler
Dönüşüm Dergi için yazılmıştır.
"Sanattaki ilişkiler, yalnızca dışsal bir forma dayalı değil, anlam ortaklığına bağlı”
Kandinsky’nin şiir ile olan ilişkisi, sanat anlayışı dahilinde, bir biçime ve onun getirdiği her türlü uzamsal gerçekliğe karşı bir başkaldırı olarak yorumlanabilir. Çağının sanat ilgisini materyalist olarak değerlendiren Kandinsky için altın olan, ruhani harç ve yüzü doğanın ifadesi olmayan, bireysel bir iç dökümdür. Elbette doğaya şiirlerinde de yer verir; renklerin çabukluğu, mikro kıpırdanışlar ve bunların orta yerinde bir adam onun içselliğinin özgün bir dışavurumudur. Ona göre, eğer ele alınacak şey doğa ise, bizi ilgilendiren şey onun ilkel yaklaşımı ve bunun karşısındaki bizim salt duygudurumumuzdur. Bu iç dökümü biraz açacak olursak, o zaman söylenen ve bizim anlamamız gereken, doğa olarak bahsedeceğimiz şey günümüzün lirik anlayışı olacaktır. Çünkü post izlenimci eğilimlerin sonucu olarak, gözlem ve renklerin yoğunluğunun yanında, bunların psikolojik birer etmen oluşu, onu soyut anlayışa iten, nesneli bırakıp öznele kaçan ruhsal bir öğrenci ve öğretmen yapmıştır. Şiirlerinde, öğretmen olarak bu manevi ihtivayı güdüler, lakin buyurmaz; öğrenci olarak görür, duyar ve hisseder, lakin eylemde bulunmaz. Çağından sıyrılan bu kendiliğinden görme, anlama ve anlamlandırma çabası, üzerinde yükseldiği zeminin bir idealden yoksun ve kayıtsız oluşundandır. Bu yüzden ortak duyguların yerini ince, karmaşık ve görece olan alacaktır. Ayrıca duygudaşlık diye de adlandırdığı, güncel olanın kavranmaya çalışılmasına karşıdır; sanatın gelişimini ruhsal bir metodiğe bağlar, biçimsizlik burada biçim kazanır. Sanat için sanat deyiminin kibrin ve ihtirasın kurbanı olduğunu düşünür, yine de iç disiplinin ve ruhsal olgunun gerçekte bir edimden uzak olması sorunsalı da şiirin eyleme tempo tuttuğu gerçeğine gölge düşürebilir niteliktedir.
Psikolojik etmenler demiştik, onun gözlemi bazen de, gerçeküstü şiirlerde görebileceğimiz, nesnelerin ardındaki görülemez ama sezgilenebilir işleyiş üzerinedir. Belli bir düzey duyarlılığı da gereksinimdiren tüm bu anlayış, modern şiirin duyarlılık ile de temel aldığı karmaşıklık ve çeşitlilik ilkeleriyle beraber bir bütün oluşturarak, resimde nasıl onu modern bir öncü yapıyorsa, şiirde de Sesler’den daha fazlasını isteyemeyeceğimiz bir pozisyona yerleştirir. Çünkü şiiri, tıpkı bir müzik gibi, doğadan bağımsız, doğrudan, ve en önemlisi okunmadan okunabildiğinde, evrensel bir ritme sahiptir; çünkü bu, bir iç gerçekliktir. Sesler, ismini bu iç gerçeklikten almıştır; bu iç gerçeklik, müşterek seslerin, anlaşılır ve uyum sağlanabilir, hep ulaşılması istenilen bir bütünün armonisidir.
SeslerWassily Kandinsky · Altıkırkbeş Basın Yayın · 201525 okunma
