“Hayat, kötü bir kitabı okumayacak kadar kısadır.” /Ulysses-James Joyce 16 Haziran 1904, günlerden Perşembe. Sıradan bir adamın, sıradan bir gününü anlatan modernizmin başyapıtı. Tüm zamanların en çok yarım bırakılan eseri. Edebiyat namına bir şeyler yapmaya çalışan birçok kişinin, özellikle Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar kitabının 14. Bölümünde Joyce’dan ne kadar etkilendiğini görebiliyoruz. Kitap başlı başına bir bulmaca. Bunu okur olarak ben değil James Joyce kendisi belirtiyor: “Profesörleri yüzlerce yıl meşgul edeceğim.” Aslında 841 sayfalık kitabın özeti şu: Ana karakterlerden Bloom kahvaltısını yapar, bir cenaze törenine katılır, sonrasında sokaklarda avare avare dolanır, gün sonu evine döner. Peki sıradan bir günü anlatan bu eser nasıl oluyor da edebiyatın en zor okunan eseri oluyor? Mamafih, biz nasıl ve neden bu karmaşık eseri okumalıyız? -İlk olarak edebiyat aşkına okumalıyız. Büyük bir dil ustasının marifetlerini, kullandığı teknikleri, kelimelerle oyununu görmek için okumalıyız. -Anlatımın sınırsızlığını görebilmek için okumalıyız. Ulysses 18 bölümden oluşmakta ve bu bölümlerin her biri farklı bir tarzda yazılmış. Başka bir romanda lafı bile geçmeyecek şeyler tam da bu eserde ayrıntılı bir biçimde konu edilmiş. -Modernizmi deneyimlemek için okumalıyız. Romanın düşünce sürecini gözler önüne sermesi eseri modernist kılar. Bu bilinç akışı tekniği bir yana, birçok tarzın beraber kullanılması, klasik edebiyatta bahsedilmeyen müstehcen detaylar, kimi zaman kabaca olayların anlatılması ve detaycılığı onu modernist nitelendiren diğer etkenler. -Madem zor ve karmaşık, o zaman neden okuyorsun bu romanı diyenlere meydan okumak için okumalıyız. Herkesin imkansız dediği şeyi siz yaparsanız zafer de sizindir. Kitabın dili farklı gelebilir. Kurgu karmaşıktır. Belki gerçekten fazlaca sıkılırsınız. Ama bu gibi sebepler muhteşem edebiyat tekniklerini görmeye engel değil. Ulysses, Joyce’un bir nevi aldatıcı eseri, çoğu kez “Ne okuyorum ben”, “Neyden bahsediyor bu cümle” veya “Dalga mı geçiyor benimle?” gibi sorular sordurtuyor okura. Kitap edebiyata, İrlanda tarihine, arkeolojiye vs. birçok atıfta bulunuyor. Yapılan alayları, göndermeleri hatta karakterlerin neyi tartıştıklarını, atıfları anlamak için sadece Odysseia’yı, Shakespeare’ın Hamlet’i, İlahi Komedya’yı bilmek yetmiyor; dönemin sosyokültürel ve politik durumuna, İrlanda’nın tarihine ve Dublin’e hâkim olmak, Sanatçının Genç Bir Adam Olarak Portresi’nin başkahramanı Stephen Dedalus’u da tanımak gerekli. Fakat o kadar çok kişiye ve o kadar çok konuya atıf var ki insan ömrünün bu konulara tam anlamıyla hakim olması belki de mümkün olmayabilir. Bu yüzden “Ne anlatıyor”dan çok “Nasıl anlatıyor?” kısmına yönelmek daha iyi bir fikir olabilir ilk etapta. Nasıl okumalıyız kısmına gelecek olursak; kitabı çevirmeye cesaret eden üç çevirmen bulunmakta: YKY yayınlarından Nevzat Erkmen, Kafka yayınlarından Fuat Sevimay ve son olarak Norgunk yayınlarından Armağan Ekici. Zorlu kitabı daha da zorlaştıran çeviri kesinlikle Nevzat Erkmendir. Her ne kadar Joyce’un diline sadık kalıp yakın bir çeviri yapmış olsa da okumayı zorlaştırdığı bir gerçek. Nevzat Erkmen çevirisi okuyacaklar Ulysses sözlüğü ile beraber okumalı. Ulysses okumaya cesaret edeceklere Fuat Sevimay çevirisi tavsiye edebilirim. Dili daha kolay ve kitabın alt kısmında dipnotlar olması kitabı biraz daha kolaylaştırabilir. Kitabı hızlı bir şekilde okuyup bitirmek tam bir hata olur. Her bölümü bir-iki hafta içinde okuyabilirsiniz. Bu süre içerisinde Dublin’e biraz daha hakim olmak adına yine Joyce’un Dublinliler ve Shakespeare’ın bazı kitaplarıyla beraber çapraz okumayla da kitap desteklenebilir. Sırada okunması gereken, bir o kadar zorlu James Joyce kitabı var: Finnegans Wake. “Okurlarımdan tek isteğim, yaşamlarını kitaplarımı anlamaya adamalarıdır,” diyor James Joyce. Joyce için oku.

UlyssesJames Joyce · Yapı Kredi Yayınları · 20231,073 okunma

·

5,5bin görüntüleme

Halil Vural

@halil_vural ·

03 Aralık 2021 00:22

Çok başarılı bir inceleme olmuş 👏 gerçekten merakım daha da kabardı kitaba karşı. Tebrik ederim.

Tuba Y.

@Tubayazlkk ·

03 Aralık 2021 00:25

Teşekkür ederim. Umarım okumaya teşvik edebilmişimdir seni😄

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Tuba Y.