"Âlem büyük insan, insan küçük âlemdir" Ne derin manaları olan ne güzel bir söz. Yıllar önce dedem de buna benzer bir şey söylemişti: "Bir aileyi yönetmek bir devleti yönetmek gibidir." O zamanlar burun kıvırmıştım. Hadi canım demiştim içimden, birkaç odalı evde yaşayan bir aile ile kocaman bir devletin idaresi nasıl benzeyebilir ki? Zaman geçtikçe anladım ki, her konuda olduğu gibi bu konuda da haklıymış dedem. Yıllar önce, onun Anadolu irfanı ile söylediği bu sözün ifadesini, yıllar sonra uzun bir kitabın sayfalarında buldum.Samiha Ayverdi, "İbrahim Efendi Konağı" kitabında , İstanbul'da bir konakta yaşayan bir ailenin serencamıyla, Osmanlı İmparatorluğu'nun serencamı üzerinden, bu hakikati, en güzel ve en edebi şekilde gözler önüne sermiş. Konağın kıymetli eşyalarla döşenmiş geniş odaları, tıka basa dolu büyük kilerleri, kadınların, kıymetli mücevherlerle dolu kolları ve gerdanları, Osmanlı İmparatorluğu'nun en güçlü dönemlerinin ihtişamını tıpkı bir ayna gibi okuyucuya yansıtırken hastalanıp yatağa düşen İbrahim Efendi'nin vefatının ardından konak efradının yaşadığı sefalet ve yaprak dökümü de yabancı devletlerin, hasta adam dedikleri Osmanlının çöküşünden sonra halkın yaşadığı acıları hatırlatıyor. İbrahim Efendi'nin büyük kızı Şevkiye Hanım'ın servetinden günden güne, azar azar kaybettiği her bir parça, Osmanlının yavaş yavaş kaybettiği toprakları simgeliyor adeta. Sâmiha Ayverdi'nin kitapta ustalıkla kullandığı ve kelimeleri inci gibi dizdiği muhteşem Türkçe, yazarın edebi yeteneğine duyulan hayranlığı artırırken, fazla kullanılmadığı için anlaşılması zor olabilecek kelimelerin anlamlarının yay ayraç içinde yazılması da, Osmanlıdan sonra, millet olarak kaybımızın sadece maddi olmadığının, maneviyatımızdan da ne çok şey kaybettiğimizin alâmeti gibiydi.Zira kâmus namustu ve gençlerimiz, çok değil, sadece bir kuşak önceki atalarının yazdıklarını dahi anlayamayacak haldeydi. Zulüm ile âbâd olmanın mümkün olmayacağını bir kez daha görüyoruz bu kitapta. Eğer bir yerde haksızlık varsa kısa vadede kazanıyor gibi görünsen de, uzun vadede seni bekleyen hüsrandır, mesajını okuyoruz arka planda. "Günleri, insanlar arasında döndürüp dururuz" diyen Kur'an'ın müminleri olarak, bu hakikati , İbrahim Efendi Konağı sakinlerinin hayatında okumaktan öte, sanki, bir daha yaşatıyor okuyucusuna Samiha Ayverdi . Kitabı bu kadar sahici yapan şey belki de yazarın edebî dehasının yanında, hikayesinin tamamen kurgu olmayışı ve karakterlerinin hakikaten bu dünyada yaşamış, ömrünü tamamlamış, imtihanını vermiş ve asıl yurtlarına irtihal etmiş gerçek şahsiyetler olmalarıdır. Uzun ve güzel bir kitabın son sayfasını çevirdiğimde aldığım en güzel ve en umut verici mesaj da şu oldu: Ne kadar çok hata yaparsan yap, kayıpların ne kadar çok olursa olsun, özel ihtiyaçlarını gideremeyecek duruma gelip yataklara düşsen de ,farklı vesilelerle sana yardımlar gönderip seni çaresiz ve yapayalnız bırakmayacak bir Rabbin var ve O, kullarını hiçbir zaman terketmez. "O halde müminler sadece ALLAH'a güvensinler" ( Al-i İmran :160)