Savaş, seni icat eden görmesin cennet!
“Aaah savaş, seni icat eden görmesin cennet. Aaah, savaş. Şu yeryüzünde canlı koymadı kırdı geçirdi. Gökteki kuşu, yerdeki börtü böceği, sudaki balığı…” (
Yaşar Kemal)
Gerçekten de öyle. Büyük usta Yaşar Kemal’in de dediği gibi savaş icat edildiğinden bu yana yeryüzünde yalnızca insanlar değil, tüm canlılar çok büyük zararlar gördü. Hayvanlardan bitki türlerine, akarsulara, denizlere, ormanlara, börtü böceğe, soluduğumuz havaya, yaşadığımız şehirlere kadar. İnsanlık tarihi boyunca savaşların yeryüzüne verdiği bu korkunç tahribatı, tek başına İkinci Dünya Savaşı’nda Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki kentlerine atılan atom bombasının etkilerinde bile görmek mümkün. Nitekim bir sabah vaktinde atılan bombaların etkisiyle yüz binlerce insan ölüyor, sakat kalıyor ve o güzelim kentler yerle bir oluyor. Bu bombalar, en büyük tahribatı ise insan bedenleri ve doğanın yanı sıra insanların ruhlarında yapıyor.
• • •
İşte 19. yüzyıl Rus yazarlarından 
Leonid Andreyev de savaşın bu acımasız yüzünü “
Kızıl Kahkaha” adlı eserinde Rus-Japon Savaşı (1904-1905)’nın* dehşeti içinde bacaklarını yitirmiş genç bir subay ile onun erkek kardeşinin hikâyesi üzerinden anlatıyor bizlere. Bu öyle bir hikâye ki daha kitabın başında bir anda savaşın ortasında buluyorsunuz kendinizi. Patlayan bomba ve mermilerin bir ekin gibi biçtiği kol ve bacaklar; askerlerin acı dolu çığlıkları; ani şok geçirip aklını yitirenler; korkuyla sağa sola kaçanlar ve patır patır ölenler gözünüzün önünde canlanıyor. Hem cephede hem de cephe gerisinde yaşanan acıları, gözyaşları, umutları, umutsuzlukları, özlemleri ve korkuları bütün yüreğinizde hissediyorsunuz. Savaşın ezdiği, insanlıktan çıkardığı ve yok ettiği askerlerin ve insanların hallerini gördükçe kalbiniz burkuluyor ve ruhunuz daralıyor. Yaşar Kemal’in “Ah savaş, seni icat eden görmesin cennet!” sözleri zihninizde yankılanıyor ve durmadan dudaklarınızdan dökülüyor.
• • •
Tüm bunların yanında savaşta iki bacağını kaybeden genç subayın evine döndükten sonra kendisi ve annesi, kızkardeşi ve erkek kardeşinin yaşadıkları insana daha da acı veriyor. Leonid Andreyev’in “Dünya çıldırdığında işte böyle gülmeye başlar” dediği “Kızıl Kahkaha” kulaklarınızda yankılanıyor. Savaşın yol açtığı bu akıl almaz yıkımı, altüst ettiği hayatları ve insanlıktan çıkıp deliliğe sığınanların trajik hikâyesini okurken, yine Yaşar Kemal’in “Savaştan geriye kalmış her insan sakattır, yarı ölüdür. Savaşmış her kişi savaştan önceki kişi değildir. Yıpranmış, sakatlanmış bir kişidir” sözlerinin ne anlama geldiğini daha iyi kavrıyorsunuz.
• • •
Elbette kitabın bu etkileyici özelliklerinin yanında eleştirilmesi gereken bazı yönleri de var. Andreyev, savaşın insanların ruhlarında bıraktığı bu acımasız ve korkunç etkiyi anlatırken cephede yaşananları genç subayın, cephe gerisinde yaşananları ise erkek kardeşinin dilinden aktarıyor. O nedenle kitabı okurken iki farklı bölüm okuyormuş hissine kapılıyorsunuz. Ayrıca olay ve mekân tasvirlerinden daha çok insanların “korku ile delilik” arasında yaşadığı duygularının anlatıldığı bu kitap, roman ya da hikâyeden ziyade bir günlük havasında kaleme alınmış. Tam bir kurgusu olmadığı için de kitap, düz bir çizgi şeklinde ilerlemiyor. Bu yüzden olsa gerek kitabın parçalarını ard arda okurken, bölümler arasında bir kopukluk olduğu hissi yaşıyorsunuz. Ancak kitabın sonuna geldiğinizde bu parçalar bir araya gelerek zihninizde bir anlam kazanıyor.
Ama her ne olursa olsun “Kızıl Kahka”yı okurken savaşın acımasızlığına, insanların ruhlarında ve bedenlerinde bıraktığı tahribata, toplumun yaşadığı psikolojiye bütün boyutlarıyla şahit oluyorsunuz. Bu itibarla, “
Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok”** adlı eserde olduğu gibi savaş gerçeği ve psikolojisini en iyi yansıtan kitaplardan biri olan bu kısa eseri, ilgi duyan tüm okurlara tavsiye ederim. Sınırlarımızın hemen ötesinde bir savaşın ve insanlık dramının yaşandığı şu günlerde M. Kemal Atatürk’ün sözleriyle, “Bir milletin bağımsızlığı tehlikede olmadıkça savaş bir insanlık suçudur” deyip incelememi sonlandırırken...
Tüm kitap dostlarına keyifli okumalar dilerim!
………………………………………………............................
*1904-1905 yılları arasında Rusya ve Japonya arasında geçen savaş için bknz. tr.m.wikipedia.org/wiki/Rus-Japon_...
··
7bin görüntüleme
Kaleminize sağlık...
Listeme ekledim okuyacağım. İncelemeniz gayet etkili. Teşekkür ederim.:)
Batı cephesi diyince akan sular duruyor bende🤩 çokça sevdiklerimden bu kitabı da aldım aylardır bekliyordu, sanki zamanı gelmiş gibi😁 teşekkürler inceleme için🤗📚✨
İnsan okurken çok büyük acı duysa da gerçeklerle yüzleşme adına mutlaka okumanızı öneririm
hocam👌 Değerli yorumunuz için ben de teşekkür ederim.🙏 Şimdiden keyifli okumalar dilerim.📚🦋
İncelemeniz için teşekkür ederim👏Listeme ekledim okuyacağım😊
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.