İnsanın hayata yabancılaşmasının altında yatan en önemli neden nedir? Geçenlerde sohbetini gerçekleştirdiğimiz İvan İlyiç’in Ölümü’ne göre ölümlü olduğunu reddetmesi; kaçınılmaz son yokmuş gibi yaşamını sürdürmesi. O kadar ki hikayedeki doktorlar dahi ölüm kelimesini ağızlarına alamazlar. Gerçek mutluluk ise novellaya göre son anda da olsa kendi doğamıza dönüşle mümkün hale gelir. Mutluluk ve başarı kavramlarını yeniden tanımlayıp materyalist nüanslarından onu kurtaran hikayede her kolda sürekli bir “daralma” mevcuttur. Her yeni bölümde zaman gittikçe daralır; hatta karakterin son anlarında zaman algısı çevresinin yaşadığından farklılaşmış, bir nevi donmuş gibidir ve böylelikle zamanın göreceliliğini de sorgulatır bizlere. Mekan daralır; ta ki karakter en sonunda çok küçük bir yaşam alanına sıkışana kadar. Çevresindeki insanlar azaldıkça azalır. Toplumun beklentilerinin karakteri İvan’ın dünyası gittikçe daralır ve bölümler ilerledikçe kafasının/kara çuvalın içine daha da çok çekiliriz; ve bu daralma devam ettikçe sonu isminden belli olan romanda dünyası artık bedenine sığamaz olur. Bu süreç Kübler-Ross’a ait “yasın 5 evresi” benzeri adımlarla ilerler. Ölüm hikayenin geriye kalanını çerçeve içine alır ve yaşanmış bir hayata geriye doğru baktığımızı biliriz. Novella Rus toplumunun ve ailelerinin kusurlarını anlattığından bir nevi alegori de sayılabilir. Karakterler tek tek toplumun farklı yüzlerinin birer temsilidirler; bu da böylelikle toplumun kolektif yaşamından bir manzara sunmuş olur bizlere. Bir sınıftan ötekine geçişte yaşananların parodisi yapıldığı gibi hayatın yapaylığı ve kırılganlığı da ironik bir şekilde yansıtılır. Rus realizmi zaten genellikle Rus toplumundaki politik ve sistematik sorunlara odaklanır ve bunun dışında iç çatışma ve felsefi ikilemler de bolca mevcuttur. Anlatıcı değişikliği, dolaylı ve dolaysız anlatım, önsemeler, semboller, benzetmeler ve nicesi de novellada kendine bolca yer bulur. Kesinlikle es geçilmemesi gereken, sapasağlam bir klasik.

İvan İlyiç'in ÖlümüLev Tolstoy · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 202245,7bin okunma

·

261 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Mavi Şapkalı Kedi