İnsan Nedir? Bu soru yüzyıllardır hatta binlerce yıldır sorulan ama asla tek bir yanıtı olamayacak bir soru. Mark Twain'dan böyle bir eser açıkçası beklemezdim, çok şaşırdım okurken. İki üç yıl önce felsefeyle ciddi bir şekilde ilgilenmeye başlamadan bu kitabı okusam, ne diyor ya bu der, yoluma devam ederdim. Oldukça cüretkar, iddialı şeyler söylüyor çünkü. Genç bir adam ile yaşlı bir adamın tartışmasına şahit oluyoruz. Yaşlı adam Sokrates gibi, Zerdüşt gibi bir role bürünmüş ve hakikat saçıyor :) Kuşaklar arası çatışmayı, gencin idealist ve her şeyi romantize etme eğilimine sahip mizacı karşısında yaşlı adamın gerçekçi ve soğuk akıl yürütmesi... Kitapta insanın doğuştan gelen mizacından, eğitiminden ve ilişkilerinden başka bir şey olmadığını; edindiği bilgilerin hepsinin dışarıdan geldiğini, deneyim yoluyla düşünme eylemini gerçekleştirdiğini söylüyor. Burada açıkça Locke ve Hume esintileri var, hatta tam olarak bunlar. Katılmamak elde değil, biz okurlar olarak mesela, dış dünyayı çok yavan hatta bayağı görüyoruz ve kitaplara dalıyoruz, bu da bir etkidir. Spinoza'da da var, her şeyin başka bir nedeni var ve bu sonsuzcasına gider. Nietzsche ve Spinoza felsefesinden de etkilendiği bariz. İnsan vicdanının aslında iyi ve kötüyle ilgilenmediğini, kendisini ne hoşnut ediyorsa ona yöneldiğini de iddia ediyor. Gerçekten de öyle değil mi? Çevremiz, hatta dünyadaki herkes kitap okumanın boş bir şey olduğunu söylese ya da cidden bize kötü etkileri olsa ve iş yapmaz halde olsak bile bize verdiği hazdan dolayı asla okumayı terk etmeyiz. Çünkü bizim içimiz rahat, etkisini ve verdiği zevki bioiyoruz. Eğitimle mizacın bastırabileceğini ama her zaman dikkatli bir şekilde bastırılması gerektiğini öne sürüyor. Şan, şöhret, para gibi sembolik şeylerin bir öneminin olmadığını, onun sonucunda gelen tatmin hissi olduğunu söylüyor. Her insan için bu farklı bir şey olabilir. Burada Aklın Islahı Üzerine Bir İnceleme geldi aklıma. Hatta kitap boyunca bundan referans almış sanki... Bundan sonra zihin beden ikiliği konusu geliyor, genç her zamanki gibi hemen atlıyor ayrı şeyler diye. Kartezyen felsefesi bu. Yaşlı adam ise bunların tek şey olduğunu söylüyor, Spinoza etkisi. En son her toplumun inandığı şeyin doğru olduğu kanısına vardıklarına, bunun sonucunda savaştıklarına ve hiçbir şey düşünmeden sürekli neşeli olduklarına dikkat çekiyor. Ignorance is bliss :) Bir tek tanrı konusunu geçiştiriyor. Her şeyi bu kadar radikal ele alıp oraya gelince Tanrı böyle yarattı demesi havada kalmış. Tıpkı Descartes gibi. Yine de herkesin okuması gerektiğini düşündüğüm, harika bir diyalektik örneği. Hakkında makale vardır illa, biraz üzerine düşündükten sonra araştırmak istiyorum.

İnsan Nedir?Mark Twain · Can Yayınları · 202215,1bin okunma

·

212 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Furkan.