"Batı kanunlarının temeli Hıristiyanlıktır. Türk kalınız."Cemil Meriç Türk düşünce hayatının en önemli fikir işçilerinden birisidir. Umrandan Uygarlığa kitabı Cemil Meriç'in makalelerinden oluşmaktadır. Cemil Meriç'in Batı'nın zihnimize yerleştirdiği tüm kavramlarla problemli olduğunu okuduğumuz çoğu kitabında hissediyoruz. Meriç Batı' nın zihnimizi felçe uğratan kavramlarını hesaplamadan atılacak her adımın, bizi yanlışa yönlendireceğini belirtmektedir. Bu sebeple Meriç, ölü olan kavramlarımızı diriltmek için bilgi ve fikirlerini kendine has anlatımıyla harmanlayarak bizlere aktarmaktadır.
Cemil Meriç:
"Bütün Kur'an'ları yaksak, bütün câmileri yıksak, Avrupalı'nın gözünde Osmanlı'yız; Osmanlı, yani İslam. Karanlık, tehlikeli, düşman bir yığın!" tespitiyle asla değişmeyecek bir gerçeği ifade etmektedir.
Cemil Meriç'in en büyük problemlerden bir tanesinin de, medeniyet olduğunu anlıyoruz. Meriç'e göre medeniyeti anlamak istiyor isek, medeniyet ve kültürü tarih zemininde incelememiz gerekmektedir. Cemil Meriç'e göre tarih bize çok sayıda toplum ve bunların meydana getirdiği medeniyetlerin bulunduğunu göstermektedir. Meriç'e göre medeniyetlerin önünde bulunan en büyük engel Batılılaşma engelidir. Aslında yazar Batı'ya değil Batılılaşmaya karşıdır. Çünkü Batılılaşma ideolojisi diğer medeniyetleri küçümseyip, kendini merkeze koymaktadır. Yazar Batı'yı taklidin bizi başarısızlığa götürdüğünü ifade ederken, Batı'dan faydalanmanın yolunun onu ahmakça bir taklitten geçmediğini de vurgulamaktadır.
Meriç Çağdaşlaşma yani Batılılaşma ile ilgili bir ifadesinde şöyle bir benzetme yapmaktadır:
"Batılılaşma miti eskiyince, yeni bir yalan çıktı sahneye, daha doğrusu aynı nâzenin taze bir makyajla arz-ı endâm etti: Çağdaşlaşma."
Yazar Batı'yı eleştirirken Atilla ilhan' ın Hangi Batı kitabına göndermelerde bulunarak, Atilla ilhan'ın kitabının ön sözünde yer alan Niyazi Berkes'in sözlerini "Bir avuç kelime leşi" olarak nitelendirerek ifade etmiştir.
Batılılaşmayı kendi derisinden sıyrılmak, kendi tarihine ihanet etmek ve köleliğe razı olmaktan başka bir şey olarak görmüyor yazar. Aydınlarımızın kendini kaptırdığı bu Batılılaşma sevdasından rahatsızlığını da "hıyanet psikozu" içinde olduklarını belirterek anlatmaktadır. Meriç bu durum ile ilgili başka bir tespitinde ise:
"Batı kanunlarının temeli Hıristiyanlıktır. Türk kalınız. Avrupa'nın temel kanunları Doğu'nun örf ve adetlerine taban tabana zıttır. İthal malı ıslahattan kaçının. Bu gibi ıslahat, Müslüman memleketleri ancak felakete sürükler." ifadesiyle bizleri düşünmeye davet etmektedir. Yazara göre Türk aydını, hakikatin kendi mağarasının dışında olduğunu zannetmektedir. Oysa "Işık Doğu'dan Gelir" bu nedenle Türk Aydını maddi içeriği ağır basan Batı kültüründen vazgeçip, mana dolu Doğu Umran ve irfanına geri dönmelidir.
Cemil Meriç Uygarlık ve Medeniyet ile ilgili tespitlerinden sonra, kendi medeniyet anlayışının ipucunu bize vermektedir. Yazar kitabının birçok yerinde İbn Haldun'un Mukaddeme'sinden bahsederek, Umran kavramını anlatmaktadır. Böylece yazarın İbn Haldun hayranlığını ve medeniyet anlayışının kökünü de anlamış oluyoruz. Yazar Batı'nın ideoloji simgesi olan "medeniyet" ve "uygarlık" kavramları yerine daha kapsayıcı bir kavram olarak tanımladığı, İbn Haldun' un "umran" kavramını kullanmıştır. Ayrıca yazara göre "umran" yalnızca bir kavram değil, medeniyet ve uygarlıkların tarihsel gelişimini felsefi ve sosyoloji yönleriyle ele alan bir yöntemdir.
Sonuç olarak Cemil Meriç "İlim Çin'de de olsa arayınız" emrine uyarak bir ülkenin idrakine vurulan zinciri engin bilgi ve tespitleri ile kırmaya çalışıp, muhteşem bir geçmişi daha muhteşem bir geleceğe bağlamaya gayret etmiştir. Bu bağlamda bize muhteşem eserler bırakmış olan üstadı minnet ile anıyorum.
