Okunurluluğunu daha çok Frankestein eseriyle sağlamış olan Mary Shelley kaleme aldığı kurmaca metinler ile edebiyat dünyasının tür olarak çeşitlenmesinde büyük rol oynar. Bugün kıyamet temalı dediğimiz apokaliptik türünün ilk örneği olarak Son İnsan otobiyografik unsurların yoğun olarak hissedildiği bir eserdir. Yazarın ön sözünde belirttiği kadim bir kehanetten yola çıkarak yazdığı bu kıyamet kurgusu kimi eleştirmenler tarafından ilk distopik roman olarak da değerlendiilir. Eser ilk bölümlerinde okuyucu kıyamet kurgusunun atmosferinde hissettirmez . Roman başlangıçta sınıfsal farklılıkların , iktidar meselelerin çerçevesinde şekillenen bir aşkı konu edinmiş gibi görünür fakat ilerleyen bölümlerde karakterler üzerinden bazı düşüncelerini birtakım rejimlere getirdiği eleştirilerle okuyucuya aktarır. Kitap bu yönüyle dönemin sosyolojik yapısını yansıtmada başarılı olmuştur. Romanda temas edilen ilk konu yönetim biçimidir monarşik rejimin karşında yer alan cumhuriyet rejimi karakterler arası çatıştırılarak okuyucuyu sorgulamaya ve taraf tutmaya iter. Devletin varlığı ve amacı bu bölümde sık sık felsefi temeller ile sorgulanır. Bu bağlamda anlatıcı üzerinde durulan bu konunun paralelinde savaş ve feth etme arzusuna da değinmekten kaçınmaz. Savaşın gerekliliğinin ve amacının altını oyarken onun ne için olduğunun sonucun neyi değiştirdiğinin cevaplarını arar. Nitekim İstabul bahsinin geçtiği kısımlar savaşın asırlar boyu süren etkisini kanıtlar niteliktedir. Olayların 2092 yılını kapsamasına karşın hâlâ büyük bir kinin resmedilişini görmek mümkündür. Kitabın ön sözünde bahsedilen "eski yazının yeni söylemi " karşılığını tam olarak burada bulur. yazarın bu konuya ne denli mesafeli olduğu tartışmalı bir konudur. Zaman zaman anlatıcı konumuna geçip olaylara müdahil olan yazar eserin yalansal hakikatliğini zedelemekte okuyucuya bazı yönlendirmelerde bulunmaktadır. Bu yönlendirmelerin kasıtlı olup olmadığı eleştirmenlerce daha doğru bir şekilde tartışılabilir. Kitapta karakterlerin konumlandırılmasında göze çarpan bir diğer nokta ise kadınların kurmacadaki rolüdür. Bugün bir zamanlar erkek egemen denilebilecek kurmaca dünyasının kadın karakterlerinin perspektifinde konumlanırılmış bu kadınlar; uysal, anaç, fedakar erkekler ise cesur, güçlü, ve karar yetisine sahiptir. Roman nezdimde bu yönüyle olumsuz bir imaj çizse de bu yönüden ayrı tutulduğunda dönemine getirdiği eleştirilerce fazlaca cesur bir özellik gösterir. Özellikle salgın sonrası dinin, siyasetin hazırladığı zemin ve bunun karşında insanların tutumu bugüne bakıldığında bize hiç de yabancı gelmeyen manzaralar sunar. Vebanın insanlığın ölümüne sebep olduğu bu romanda geriye tek bir insan kalır; Vionel . Roman boyunca anlatıcı konumunda yer alan vionel Mary Shelly hakkında araştırma yapanlarca hayatta kalan tek oğluyla özdeştirilir. Nitekim otobiyografik unsurların bahsinde söz ettiklerim bu noktada karşılığını bulmaktadır. Hayatında birçok ölümle karşılaşmış olan Mary Shelly ailesinden geriye sadece küçük oğlu kalır. Eserin orijinal adının The Last "Men" oluşu bahsedilen idaayı kuvvetlendirmede de etkilidir. Eşinin cenazesinin dönüşünde masa başına geçen Mary günlüğüne bu kitabın tasarımı ile ilgili şöyle yazar; "Dünyada geriye kalan son insan gibi hissetmenin nasıl bir şey olduğunu insanlara anlatacağım." Sözgelimi romanda tek başına kalan Vionel tüm yakınlarını kaybetmiştir. Ne yapacağını bilemez hâlde dolaşır . Eser Vionelin bu çaresizliğini doğanın insan karşındaki zaferiyle adeta simgeler. Vebanın insanları alt ettiği dünyada Doğa, hâlâ ayaktadır ve Vionel bu savaşının kaybedenin insanın aslında kendisinin olduğunu öğrendiğinde oradan kaçmak ister bir zamanlar insan seslerinin gür bir şekilde hissedildiği Romaya ayak basar, şehirlere iner onun doğadan bu kaçışı yenilgiden kaçışının göstergesidir. Zaman zaman intihar düşüncesinin kendisini sarmaladığı görülse de kitabın sonunda Vionelin bu intihardan ancak kaleme sarılarak kurtulduğunu görürüz. Her şeyin nasıl başladığı tezat bir şekilde bize kendini sonda gösterir. İnsanın sonu başlangıcında gizlidir.

Son İnsanMary Shelley · Can Yayınları · 2021303 okunma

·

484 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

yalnızardıç