Shakespeare Venedik Taciri adlı oyununda Yahudi tüccar ve tefeci olan Shylock’un karşısına Hıristiyanlığa mensup olan Venedikli Tacir Antonio’yu çıkarır. Antonio çok yakın dostu Bassanio için Shylock’tan borç alır çünkü Bassonio’nun sevdiği kadının karşısına çıkabilmesi için bu maddiyata sahip olması gerekmektedir. Katmanlı bir olay örgüsüne sahip kitaptaki mücevher kutusu oyunu insanların önyargısını kırmayı amaçlamıştır ve başarılı da olmuştur. Altın, gümüş ve kurşunun olduğu üç kutudan kurşunu seçen Bassanio dış görünüşe aldanmamayı öze önem vermeyi seçtiği için Portio ile evlenmeye hak kazanmıştır. Shylock borç vermesine rağmen (kitapta isminin bu şekilde geçtiği nadirdir kendisinden ötekileştirilmiş biçimde Yahudi olarak bahsedilir) Antonio tarafından aşağılanır. Kitap boyunca gözümüze batan Yahudi karşıtlığı Shakespeare gibi kitlelere hitap eden kalemi öylesine güçlü bir yazarın neden ırkçılık yaptığı sorusunu akıllara getirmektedir. Elbette Shakespeare’i yarattığı karakterin dünya görüşüne göre değerlendirmemiz isabetli olmayacaktır çünkü yazar kendisine tamamen zıt bir profil oluşturup metnini yazabilir. Onun mesleği yazarlıktır tabii ki de iyi, kötü, ırkçı, hümanist, merhametli, gaddar toplumda ne kadar çok kişilik varsa o kadar çok karakter oluşturabilir. Sonuçta bu karakterler bizim toplumuza ait insanlardır yazar alır içimizden birini dolaştırır kitabın sayfalarında bunun için yazarı yadırgayamayız. Yahudilerin toplum içindeki yalnızlığı, hor görülmüşlüğü kitapta etkili bir şekilde sunulmuştur. Shylock bu dışlanmışlığı her ne kadar istemese de sineye çekmek durumunda kalmıştır. Borçlu ile alacaklı arasında önceden belirtilen akitte borcunu vadesinde yerine getiremeyen borçlu parayı ödemediği takdirde borçlu kişinin bedeninden yarım kilo et kesilecek (Shakespeare Roma Hukukundaki sert bir yasa olan borca karşılık insan bedenine başvurmaya dikkat çekmeyi başarmıştır.) ibaresinden dolayı Antonio mahkeme huzuruna çıkmıştır. Bassanio her ne kadar mahkemede saf, çıkarsız bir dostlukları olan Antonio için dil dökse de Shylock buna kayıtsız kalmıştır. Mahkemede Shylock’un söylediği şu sözler acı vericidir: Yahudinin elleri, organları, bedeni, duyguları, sevgileri, tutkuları yok mu? Bize haksızlık yaparsanız öcümüzü almayacak mıyız? Evet bu son cümle adeta zorbalığa bir başkaldırıdır. Shylock’un önünde iki yol vardı ya merhamet edecekti ya da yasalara uygun olarak o et parçasını koparacaktı. Ama onun için adalet o et parçasını koparıp gönlünü rahatlatmaktı. Ancak genç hukukçunun olaya müdahil olmasıyla olay tamamen farklı bir şekil alır ve Shylock istediğini elde edemez. Shakespeare’in sınırları zorlayan iki kavramı aynı çizgide buluşturduğunu görmekteyiz: Merhamet ve Adalet. Portia’nın Shylock’a sarf ettiği şu sözler buna güzel bir örnek olacaktır: ’’Kral adaleti merhametle harmanladığında, verdiği kararlar kabul görecektir Tanrı katında.’’ Adaletin saf adil olan olmaması gerektiğini merhametin adillikle birleşerek adaleti oluşturacağını hatırlatıyor bu sözler. Nasıl ki merhameti adil olana teslim edemiyorsak adil olanı da merhamete teslim edemeyiz. Merhameti olmayan adalet zalimdir, adaleti olmayan merhamet ise aciz. Yargıçların dahi adalete rağmen merhamete başvurma yoluna gitmesi Shakespeare’in nasıl bir çıkmaz yarattığını gözler önüne sermektedir. Genç hukukçu hukuki açıklıklardan yararlanıp Shylock aleyhine bir karara varır. Bence buradaki genç hukukçu adil olanın er ya da geç tecelli edeceğini simgelemektedir. Ümidin her zaman var olması gerektiğini vurgulamaktadır. Shakespeare,adalet,merhamet,din,nefret,dostluk,aşk,güven,fedakârlık,dışlanmışlık ve etik kavramlarını öylesine sert bir şekilde işlemiştir ki kişi kitabı okurken kitabın bir karakteri olup olaylara müdahil olmayı kendisine lütuf olarak görmüştür. Shakespeare’in yarattığı benzersiz karakterleri ve trajikomik olay örgüsü çağı aşan adalet ve merhamet kolonları üzerine kurulmuştur. İnsanlığın varolagelmesinden bu yana devam eden bu tartışma Shakespeare’in kalemiyle farklı bir boyut kazanmıştır.

Venedik TaciriWilliam Shakespeare · Can Yayınları · 202110,8bin okunma

·

150 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ayşenur