Josef Roth deyince akla gelecek ilk kişi Zweig olmalıdır. Yazdıklarından, başkalarından nasıl etkilenmiştir, etkilendiklerini aşmış mıdır diye düşünmeye çok hacet yok. Hayranı olduğu Zweig, Roth'un kitaplarında yansır. İsyan'da da ana karakter olan Andreas'ın hapse düştüğü bölümde, bir gazete parçasını gizliden alıp, parmakları arasında saklayarak hücresinde bu parçayı okumaya çalışması, bize Satranç kitabını anımsatacaktır. Bunun yanında göze çarpan bir diğer özellik de Oscar Wilde'nin Reading Zindan Baladı'nı anımsatmasıdır. Mahkumların volta için aldıkları hizadan çıkarmak mümkün. Andreas, bir bacağının dizden aşağısını kaybetmiş savaş gazisi olarak karşımıza çıkar ve ona göre benzer konumda olup da hem devlete hem Tanrı'ya karşı sözler söyleyenler kafirdir. Nankörlüğün getirdiği kefirlik söz konusudur. Andreas da gazidir ve devletinin izniyle dilenmek yerine çalgısıyla para kazanır. Hayatından memnundur. İsyan ise ansızın havanın değişmesiyle başlar. Andreas toplumsal statüsü gereği aşağı tabakadandır ve kılık kıyafet ile yargılama yapan kişilere göre karıştığı olaylarda suçlu kesinlikle o olmalıdır. Yılmaz Güney'in Umut kitabındaki trafik kazası sahnesi sonucu gibi. Engelli olmasına rağmen geçimini sağlayan hatta tam istediği fiziksel özelliklerde bir kadınla da evlenen Andreas haywtından memnunken hapse düşme talihsizliği yaşar. Hem de tamamen suçsuzken. Ama toplumsal bakış açısı ve önyargı onu haftalarca hapiste tutar. Tam da burada kişisel aydınlanmasını yaşar Andreas. Haklılığı onu hapse atmıştır ve güvendiği yöneticiler ve yargılayıcılar onu hayal kırıklığına uğratmıştır. Demek ki der, başkaldıranların haklılığı ortadadır. Kendisini de kafir ilan eder ve bundan böyle kafa yapısını tümden değiştirir. Artık o umutsuzluğun kendisidir. Hapisteki gününün birinde Tanrı ile konuşmaya başlar. Onu reddeder. İyiliğin ondan geldiği doğruysa neden bu durumdadır. Tanrı sorgusu ve yaptığı felsefe onu aydınlatırken ayrıca karamsar bir yapıya da sürüklediği için hayattan umudunu keser. Şiddetle eleştirdiği ve engel olmaya çalıştığı hırsızlıklara, diğer suçlara göz yumar. Bunu destekler hatta. İçine düştüğü ruh hali onu serbest kaldığı zaman ölüme götürecektir. Evlendiği kadın tarafından terk edilmiş, polisler, bekçilerce aşağılanmış, hakimlerce hapsedilmilştir. Madalyalı gaziliğinin önemi kalmamıştır. Zaten kendisi de bir değer biçmez buna. Bu kitapta engellilere karşı değil, güçsüze karşı bir tavır takınan toplumdan söz edilir. Bu toplum kapitalist toplumu ifade eder ve burada büyük balık küçük balığı yutar. Kazanmak için her türlğ adilik mübahtır. Bu konu bakımından zamansız bir kitaptır İsyan. Kitapta geçen savaş dönemi sonrası ise önem taşımaz.

İsyanJoseph Roth · Can Yayınları · 2021207 okunma

·

210 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

H. Ferventis