Mübadele insanları
Emanet Çeyiz'in alt başlığı ''Mübadele İnsanları''dır. ''Değiş tokuş, bir şeyin başka bir şeyle değiştirilmesi'' anlamına gelen ''mübadele'' kelimesi burada, karşılıklı mecburi göçü, yerinden yurdundan zorla koparılışı anlatır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti ile Yunan hükümeti arasında, 30 Ocak 1923'te, Lozan'da imzalanan ''Türk ve Yunan Nüfus Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol''ün 1. maddesine göre, ''Türk topraklarında yerleşmiş Rum Ortodoks dininden Türk uyrukları ile, Yunan topraklarında yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklarının, 1 Mayıs 1923 tarihinden başlayarak, zorunlu mübadelesine girişilecektir. Bu kimselerden hiçbiri, Türk hükümetinin izni olmadıkça Türkiye'ye ya da Yunan hükümetinin izni olmadıkça Yunanistan'a dönerek orada yerleşemeyecektir.''
Bu sözleşme ve protokol sonucunda, Yunanistan'da yaşayan 388.146 Müslüman, Türkiye'ye; Türkiye'de yaşayan 189.916 Ortodoks, Yunanistan'a gönderildi. Aslında göçün büyük kısmı daha önce meydana gelmişti. 1912'deki Balkan Harbi'nin başlangıcından 1922 yılı sonuna kadarki on yıllık savaş döneminde iki milyon civarında ''Müslüman'' ve ''Ortodoks'' karşılıklı olarak göç etmek zorunda kalmıştı. Sözleşme ve Protokol'ün 3. maddesi, 18 Ekim 1912 tarihinden itibaren topraklarını bırakıp gitmiş olan bu insanları da Mübadele kapsamına alıyordu.
Mübadele, 20. yüzyılın en büyük acılarından ve kültürel yıkımlarından biridir.
Mübadele, milliyetlere göre değil dinlere göre yapılmıştır. Yunanistan'a giden Ortodoks Rumların önemli bir kısmı Yunanca, Türkiye'ye gelen Müslüman Türklerin önemli bir kısmı da Türkçe bilmiyordu. Dil bilmemek mübadillerin acılarını daha da artırmıştır.
Sözleşme ve Protokol'e göre mübadillerin geldikleri ülkeye dönmeleri kesinlikle yasaktı; elli yıl boyunca geldikleri köyleri, kentleri ziyaret bile edemeyeceklerdi. Kapılar, 1974 yılına kadar onlara kapalıydı. Geldikleri köyleri, kentleri bir daha göremeyen mübadillerin çoğu hasret içinde ölüp gitti, gözleri arkada kaldı.
Bu kitabımda on beş Rum ile on beş Türk mübadilin yaşam öykülerine yer verdim. Bu insanların hemen hemen hiçbiri artık hayatta değil. Onların sözleri hala kulaklarımda çınlıyor. Sizler elinizdeki kitapta bu insanların son sözlerini, vasiyetlerini okuyacaksınız. Emanet Çeyiz; büyük acının, vefanın, dostluğun, barışın, umudun ve insan sevgisinin romanıdır.
Büyük mübadelenin, yaşanan büyük acıların Türkiye ile Yunanistan arasındaki dostluğun barışın gelişmesine yardımcı olmasını, artık bir daha dünyanın hiçbir yerinde zorunlu sürgünlerin ve mübadelelerin yapılmamasını diliyorum.
Bu yeni baskıyı yapan Birzamanlar Yayıncılık'a ve bu baskıda emeği geçenlere teşekkürü bir borç bilirim.
*
Bochum, 30 Kasım 2005, Kemal Yalçın
*
Kemal Yalçın 
Emanet Çeyiz Mübadele İnsanları
·
15 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.