"Kendi köyümüzde ağır taş iken, savrulduk, yel olduk gurbet ellerde..." Bazı kitapları okurken, bazı türküler dolanıyor dilime. Sanki o türküyü dinlemezsem kitap bitmemiş olacak, eksik kalacak. Kitaplar ve türkülerin kardeşliği daim olsun! Kitabımızın adına özenerek, bu incelemeyi bir trende yazıyorum. Şanslıyım, hem oturacak yer bulabildim (artık şehirlerarası gidip gelen trenlerde bile boş yer bulmak sıkıntı) hem de yağmur damlaları süzülüyor sol tarafımdaki camdan. Almanya, yağmur severler için güzel fırsatlar sunuyor şüphesiz. Sunduğu tek fırsat bu değil tabiki! Sahi, insanları on yıllar önce buraya akın akın getiren sebepler nelerdi?

Fakir Baykurt, üstteki soruya, bu eserinde yazdığı hikayeler ile çok güzel cevaplar vermiş. Çünkü o, halkın sorunlarını bilen, toplumu eserlerinin merkezine koymuş, Anadolu'yu ve Anadolu insanının kılcal damarlarına sızmış bir yazar. Bizden biri, bizi bizden iyi bilen biri. Ekonomik beklentiler bütün sebeplerin en büyüğü. "Üç beş sene çalışır, arabamı alır dönerim" diye hayal kuranların en haklı sebepleri ne olabilir ki başka? Hayat hikayesini okuduğumda, ülkemizde hemen her "büyük" yazarın, şairin yaşadıklarının onun da başından geçtiğini öğrendim. Yoksulluk, yolsuzluk, adaletsizlik, cahilliğe karşı savaşmış ve bilirsiniz ülkemizde cezasız kalmaz bu çaba. Almanya'da değerinin daha iyi anlaşıldığını, yine Almanya'da vefat ettiğini öğrenmek de üzüldüğüm noktalar oldu. Belki de yıllarca gurbet türküleri dinledi, kim bilir... Hikayeleri okuyunca, doğu ve batı arasında sıkışmış, kendini iki tarafa da tam olarak ait hissedememiş, "üç beş yıla dönerim" diyerek, otuzları kırkları devirmiş, yeni bir kültürün zevkine varmış fakat kendi kültürünü de kıt kanaat yaşatmaya çalışmış Anadolu insanının yaşadığı zorlukları öğreniyoruz. Ağır çalışma koşulları, ırkçılık, dil, kültür... Sorunlardan sadece bazıları... Almanya'da istediği işi yapabilmek için saçlarını sarıya boyatan kızın hikayesine rastgeleceksiniz. Bir zamanların acı gerçeğiydi bu hikâye... Bizim gurbetçiler şöyle bir kenarda dursunlar, geride bıraktıkları eşlerinin, dostlarının hallerini unutmamış Fakir Baykurt. Senelerce eşlerine hasret, dört beş çocuğu büyütmeye çalışan kadınların çilesini de yazmış. Tek taraflı olmaz ki gurbet. "Gidene mi, kalana mı zor?" Sanki kalana daha zor, siz ne dersiniz? Yazarımız bu hikayeleri sokak diliyle ve işin içine mizah katarak aktarıyor okuyucusuna. "Türkçeyi binbir çiçekli çok güzel bir yaylaya benzetiyorum, yurdumu sevdiğim gibi, dilimi de seviyorum. Bu yaşımda onu daha güzel konuşmak, daha güzel yazmak için çaba gösteriyorum." diyor. Mizah dedim de yukarıda, aklıma geldi: Bundan sonra hangi çeşme başında "kein Trinkwasser!" (içme suyu değil!) uyarısını görsem, istemsizce gülümseyeceğim. Sebebini sadece bu kitabı okuyanlar anlayacak... Hikayelerini okuduğumuz sadece misafirler ve geride bıraktıkları değil elbette. Ev sahibi milletten de hikayeler katarak aralara, geniş bir pencereden bakmamızı sağlıyor gurbete. Başlarken türkü dedim, sürekli gurbet dedim. İkisi bir araya gelince öyle büyük cümleler dökülmüş ki dile... Birisi; "uçun kuşlar doğduğum yere, şimdi dağlarında mor sümbül vardır" demiş, taşını toprağını özlemiş. Birisi; "burada dost bildiğin ısırgan otu, elini tuttun mu bil ki elin yanıyor" demiş, ihaneti anlatmış. Birisi; "söyleyin memleketten bir haber mi var?" diye sormuş, gözü kulağı yolda. Yağmuru yarin gözyaşları gibi görmüş içi buruk... Demişler de demişler efendim, bize de dinlemek düşer... İncelemeyi kitaptan en beğendiğim alıntı ile bitirmek istiyorum bu sefer: "Otuz beş yaşıma kadar onurla bağlandım inançlarıma. Otuz beş yıl daha bağlanabilirim... " İnançlarımıza bağlanın efendim, mekan farketmeksizin...