Kitapla ilgili herhangi bir inceleme yapılmamış ve ben de bir faydam olsun istedim. Zaten kitabı okuyan çok kişi olmamış çünkü insanlar genelde doğrudan İlyada ve Odysseia’yı okumaya girişiyor. Henüz kendi adıma bu şiirleri okumamın zamanının gelmediğini düşündüğüm için –konuyla ilgili kitaplar okurken karşıma çıkan pasajlar dışında- okumadım. Bir altyapı kurulmadan okunmasını da yöntemsel olarak doğru bulmuyorum. Tabii herkes benim gibi takık değil ve popüler olduğu için okumaya doğrudan girişiyorlar. Neyse, bu kitap da işte benim gibi takıklar için fena olmayan bir başlangıç kitabı.
Konu hakkında biraz bilgisi olan herkes Homeros hakkında birçok tartışmanın olduğunu bilir. Gerçekten yaşayıp yaşamadığı, eserlerin ona ait olup olmadığı, hangi dönemde yazıldıkları, anlatılanların ne kadarının gerçek olduğu gibi birçok tartışma var. Tabii tarihsel dönemlerde baskın fikirler değişiyor. Homeros Yunan toplumu için hem bir yaşam kılavuzu, hem geçmişleriyle övünmelerinin aracı, hem öykündükleri bir model, hem de kutsal bir kişilik. Kitapları da “kutsal kitap” gibi görülüyor neredeyse. Helenistik dönemde Kolophon ve Smyrna (İzmir) gibi bazı antik kentlerin paralarına Homeros’un portresini basması, bir anıt yazıda “Homeros bir tanrıysa, Ölümsüzler gibi onurlandırılsın; ama tanrı değilse, tanrı yerine konsun.” denmesi gibi örnekler bunu gösteriyor (Yazar buradaki materyallerin her birinin görselini veriyor ve açıklamasını yapıyor).
19. yüzyıl akademi dünyasında baskın görüş şiirlerde anlatılanları tamamıyla gerçek-dışı görüyor. Aslen bir tüccar olan ama arkeoloji meraklısı Heinrich Schliemann, şiirlerde anlatılanların gerçek olduğu inancıyla, 19. yüzyılda ülkemizde birçok kazı yapıyor ve işler biraz değişiyor. Ayrıca 20. yüzyıla gelindiğinde Milman Parry ve Albert Lord, Homeros sorunu üzerinden sözlü kültür üzerine muazzam çalışmalar yapıyorlar ve kafalardaki bazı soru işaretleri kalkıyor. İşte bu sorunlar ve sorunların tarihçeleri kitapta güzel bir şekilde işlenmiş. Meselenin çetrefilli oluşundan dolayı her soruya cevap bulamasam da gelişmeleri izlemek hoşuma gitti ve yeni araştırma alanlarına sevk etti beni. Mesela, 20. yüzyıl ozanlarıyla Homeros’u zihnimde bir araya getirmek ve Homeros’u anlamak için bugünün dünyasına bakmanın da yarar sağlayabileceği perspektifi bana en çok katkıyı veren kısım oldu diyebilirim. Sözlü kültürün mantığını daha iyi öğrenmem gerektiğini fark ettim.
Kitabın “Tanıklıklar ve Belgeler” isimli son kısmı ise Homeros’un doğumu, yaşamı, yolculukları ve mezarı, Homeros’u çevirmenin farklı teknikleri, çeşitli yazarlardan örneklerle İlyada ve Odysseia’nın Kutsal Kitap’la benzerliklerinin ve farklılıklarının karşılaştırılması gibi çeşitli konularda derlenmiş yazılardan oluşuyor. Bazı yazıları sevdiğimi ve akıcı bulduğumu, bazılarında ise sıkıldığımı, 18. yüzyılda yaşamış Madam Anne Dacier’in “Homeros’un Yaşamı” adlı eserinden yapılan anlatımların özellikle dikkatimi çektiğini ve hoşuma gittiğini söyleyebilirim.
İlyada ve Odysseia’dan bazı alıntılar olsa da fazla bir alıntı beklemeyin bu kitaptan. Konu gereği şiirlere değiniyor ancak adından da anlaşılabileceği gibi bu kitap mitoloji odaklı değil de Homeros odaklı giden bir kitap. Özellikle tarih ve arkeoloji merkezli bir kitap. Homeros’la ilgili yukarıda bahsettiğim çetrefilli meseleler, Yunan halkının onu nasıl gördüğü, yaptığı etki, bu meselelerin günümüze ulaşışı vs. ana konular. Ama yine de yazar, ilk bölümde İlyada ve Odysseia’yı tanıtmayı ve kabaca özetlemeyi ihmal etmemiş ki bence bunu yapmasa bir eksiklik olurdu. Hem bu Homeros sorununu işleyen hem de İlyada ve Odysseia’dan bolca alıntıların ve yorumların olduğu bir kitap okumak isteyenler 
Homeros İçin Bir Gezi Rehberi kitabına bakabilirler. Ayrıca Azra Erhat’ın 
Homeros kitabını da tavsiye ederim.
İçeriğin dışına çıkarsam, kitap bolca görsel malzemeyle desteklenmiş, kuşe kağıda basılmış. İnsan sayfaları ayırmaya kıyamıyor ama maalesef bolca noktalama yanlışı vardı ve bazı yerlerde cümleler daha anlaşılır şekilde kurulabilirdi. Kitabın orijinalini bilmiyorum ancak bu açılardan çevirmenin daha iyi bir iş çıkarabileceğini düşündüm. Göze hoş gelse ve çok faydalı olsa da, kitaptaki bolca görsel malzeme (120 adet) ve bunlara yapılan ekstra açıklamalar okurken dikkatinizi dağıtabiliyor, akıcı okumanın önüne geçebiliyor. Yine de benim açımdan ciddi bir sorun değil, alışığım çetrefilli okumalara ama kendisini zorlamayı tercih etmeyeceklere göre bir kitap ve konu değil.
Bir de yayın tavsiyesinde bulunarak incelememi bitireyim. Altay Cem Meriç’in Homeros ve sözlü kültür üzerine bir saatlik videosundan epey faydalandım. Linkini bırakıyorum:
youtube.com/live/gZasu0lybL...
Ayrıca Uğur Can Uludağ’ın Mitoloji oynatma listesi ise ilgi çekici bir başlangıç sağlayabilir. Onun linki için de buyurun:
youtube.com/playlist?list=P...
Keyifli okumalar.
·
121 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.