Parçalanma İncelemesi
2007’de Man Booker Uluslarası ödülünü alan 
Chinua Achebe ’nin ilk eseri olan 
Parçalanma , Afrika Üçlemesi serinin ilk kitabı. Bu kitabı bu kadar önemli kılan özellik nedir diye sorarsanız size şu şekilde cevap vermek isterim. “Aslanlar kendi tarihlerini yazana dek, av hikayeleri hep avcıları övecektir” diye bir söz vardır, bilirsiniz. İşte bu kitap ile söz aslana geçmekte. Batı merkezli değil mağdurları merkez alan bir kitap Parçalanma.
Öncelikle yazardan bahsetmek istiyorum. Zira ülkemizde çok tanınan bir isim değil kendisi. Asıl adı Albert Chinualumogu Achebe ve Nijerya doğumlu (Nijeryalı olmak Afrika’da bir ayrıcalıktır, bir nevi ağabey muamelesi görürler). Anne-babası Hristiyan’dı. Bunun önemli olduğunu düşünüyorum çünkü kitap Hristiyanlığın gelmesiyle parçalanan Afrika toplumunu ele almakta. İlk eser olan ve incelemenin konusunu teşkil eden Parçalanma (Things Fall Apart) 1958’de yayınlanmış, Türkçeye ise Ruhum Yeniden Doğacak ismiyle 1983’te kazandırılmıştır. Türkçesine neden böyle bir isim verildiğini anlamadım zira kitabın orijinal ismi olan Thing Fall Apart’ın direk karşılığı parçalanma.
Kitaba geçecek olursak, hikâyenin kahramanı Batı Afrika’nın kırsalında yaşayan Okonkwo adında bir adamdır. Okonkwo yaşadığı klanın en çekinilen insanlarından biridir. Tarımla uğraşmakla beraber köyün ve bölgenin en güçlü en heybetli adamıdır. Güreşte sırtını yere getiremeyeceği kimse yoktur. Aynı zamanda bir savaşçıdır da. Ve bir prensip insanıdır Okonkwo. Tembelliğe, aylaklığa tahammül edemez. Herkesin kendisi gibi çalışmasını ister. Bu denli çalışkan olmasının bir sebebi de babası gibi olmak istememesidir. Zira babası köyün en tembel en boş adamıdır. Klandaki hemen herkese borcu vardır. Elinden bir iş gelmez. Okonkwo ise babası gibi olmamak için kendini çalışmaya adamıştır. Şimdi bu nokta biraz durup değerlendirme yapmak istiyorum. Zira yazar Okonkwo’nun çalışkanlığından dem vururken Afrikalı insanların hepsinin tembel olduğu yönündeki Batı merkezli algıyı kırmak istemektedir bence. Çünkü kitap boyunca Okonkwo’nun çalışkanlığından bahsedilmektedir. Okonkwo’nun dahil olduğu topluluk ataerkil bir topluluktur. Kadınların pek sözü geçmez. Erkeklerin birden fazla kadınla evlenme hakları vardır (tabi başlık parasını ödeyebilirlerse). Evin reisi tartışmasız babadır. Eşler ve çocuklar dahil babaya mutlak itaat etmelidir. Bir de tabi kahinler ve din adamları vardır. Toplum içinde en yüksek statüde olan onlardır. Batıl inançlar ile toplumu yönetirler. Kitapta enteresan adetler okudum. Mesela ikiz çocukların uğursuz olduğu kabul edilip doğdukları zaman onları ormana bırakıp ölüme terk edilmesi gibi. Böyle garip adetleri ve ritüelleri olsa da kendi hallerinde belli bir kural çerçevesinde yaşayan bir topluluk aslında. Ta ki beyaz adamın gelmesine kadar. İlk başta pek önemsememiş yeni gelenleri yerel halk. Ancak yavaş yavaş cemaati artmaya başlamış Hristiyanların. Yerliler önce bir bir sonra gruplar halinde Hristiyan olmaya başlamış. Peki sebebi neydi bu geçişlerin? Her toplumda olduğu gibi Afrika kabilelerinde de dışlanan birtakım insanlar vardı. Ya geleneklere uymadıkları için dışlanan ya da mevcut inançlardan sıkıldıkları, korktukları veya kendilerine yer bulamadıkları için değişim isteyen insanlar. Bir süre sonra Hristiyan olmanın avantajları da ortaya çıkmaya başladı. Mesela ticarette kolaylıklar ya da bir yerlere memur olma imkânı gibi. Bu şekilde Hristiyanlık hızlı bir şekilde ilerledi halk arasında. Bu da tabi toplumda parçalanmaya sebep oldu. 147. Sayfada köyün ihtiyarlarından biri şu şekilde açıklamış durumu:
“Fakat siz genç insanlar için korkuyorum, çünkü akrabalık bağının ne kadar güçlü olduğunu anlamıyorsunuz. Tek bir ses olarak konuşmanın ne demek olduğunu bilmiyorsunuz. Peki, sonuç ne oldu? İğrenç bir din gelip aramıza yerleşti. Artık bir adam babasını ve kardeşini terk edebiliyor. Tıpkı birden delirip sahibine saldıran bir avcı köpeği gibi babalarının ve atalarının tanrılarına küfredebiliyorlar. Sizler için korkuyorum, klan için korkuyorum.”
Toplumda bölünmüşlük o hale gelmiştir ki Hristiyanlığa geçmek isteyenler Hristiyanlığa savaş açsa karşılarında kendi kardeşlerini akrabalarını göreceklerdir.
“Kendi kardeşlerimiz biz sırt çevirmişken nasıl savaşabileceğimizi düşünüyorsun? Beyaz adam çok akıllı. Sakin ve barışçıl bir halde gelip dinini getirdi. Aptallığıyla alay edip kalmasına izin verdik. Şimdi ise kardeşlerimizi kendi tarafına çekti. Artık klanımız bir bütün olarak hareket edemez. Bizi bir arada tutan şeyleri palayla kesip attı, dağılıp parçalara ayrıldık” S.155
Aslında bu bölünmeyi parçalanmayı yaratan sebep, bir dinin bir topluma sirayet etmesinden çok, halkın kendi geleneklerini terk edip hatta aşağılayıp kendini tamamen başka bir kültüre adamasından kaynaklı. Kitabın kahramanı Okonkwo’nun da başına benzer bir olay gelir. Kendisine benzemeyen, daha yumuşak huylu ve çalışkan olmayan oğlu Nwoye’nin babasına sırt çevirerek Hristiyanlığa geçeri. Burada 
Franz Kafka ’nın babası ile olan problemlerin bir benzerini görmekteyiz. Sert bir mizaca sahip olan Okonkwo’nun çocukları ile arasında aşılmaz bir duvar vardır ve bu baba korkusu Nwoye’yi ondan uzaklaştırmıştır. Çünkü Hristiyanlık bu tür çocuklar için bir kurtuluş kapısıdır. Burada Chinua Achebe ’nin kendi toplumuna yönelik bir eleştiri yaptığını görüyoruz. Klannın din adamlarının aldığı mantıksız kararlarda diğer bir itici etken. Kitapta bunu Okonkwo’nun yanında rehine olarak tutulan zavallı İkemefuna’yı din adamlarının aldığı manasız bir kararla öldürmesi gibi. Bu tür vahşi ve insanlıkla bağdaşmayan eylemler, klanda korkuya ve çıkış aramaya itmiştir.
Kitabı edebi açıdan değerlendirecek olursak, kolay okunan bir kitap ve edebi açıdan pek bir derinliği yok. Zaten yazarın o tür kaygıları da yok. Kolonyalizme ve sömürgeciliğe maruz kalan insanların yaşadıklarını aktarmaya çalışmış. Bence başarılı da olmuş. Serinin diğer iki kitabını da fırsat bulunca okumak isterim. Eğer siz de birçok acıya sebep olan kolonyalizmi bir de Afrikalı bir yazarın gözünden görmek istiyorsanız bu kitabı okumanızı tavsiye ederim.
··
1 artı 1'leme
·1.432 görüntüleme
Bu yorum görüntülenemiyor
Bu yorum görüntülenemiyor
Ingilizce öğretmeni arkdaşım hediye etmişti kitabı. Yazarını övmüştü. Kitabı da 🙏 Iyi okumalar
Aynen öyle. Eğitimin düşük olduğu ve kültürel karmaşa olan yerlerde daha aktifler. Kitapta da bu anlatılmış. Hurafelere inanan bir toplumu daha büyük hurafelerle yanına çekmek çok kolay
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.