Roman biçim anlamında biraz sıkıntılı, kurguda bazı kopukluklar var, bazı cümleler anlaşılmıyor, çözümlemeler hatalı vs. Ama bunları bir kenara bırakırsak roman toplumsal eleştiri boyutuyla okumaya değer. Romanda iki türlü toplumsal eleştiri var: Biri kadın ve erkek ilişkilerine yönelik, diğeri ise devletin işleyişine. Kadın-erkek işleyişine yönelik eleştiriler, aşırı muhafazakâr ve mutaassıp bir bakış açısıyla yapılmış. Mansur ve Zehra ideal erkek ve kadın profilini yansıtıyor; Sabiha, İsmail Bey ve Kazım Bey de tam zıttı tabi.

Fëanor incelemesinin bir noktasında Mansur’un kadınlara olan tutumunu çekingenlikle açıklamış. Bence burada yazar Mansur’a böyle bir kişilik özelliği atfetmekten ziyade Mansur’un temsil ettiği ideal erkeğin takınması gereken bir hal olarak bunu vurgulama gereği hissediyor. Tıpkı Zehra’nın da çok iffetli ve namuslu bir kadın olması, gezmeyi sevmemesi, odasından çıkmaması vb. gibi. Yine Mizancı Murat’ın kadını çok dar bir çevreye hapseden bir bakış açısı var. Bir yerde Zehra için şöyle diyor: "Zehra kitap okumak sayesinde dünyanın iyi ve kötü taraflarını öğrenmiş bir hanımdı.” Başka türlü öğrenme şansı yok ki! Kızlar zaten 10-11 yaşında okuldan alınıyor, çalışma hayatı diye bir şey yok. “Kazanılmış bilgilerin kullanılacağı yer olmadıktan sonra onları edinmenin ne lüzum ve faydası var?” diye kendi kendine konuşuyor Zehra. Bir tek burada cılız bir empati kurmuş sanki ama kadının eğitiminden açıkça hiç bahsetmemiş. Sadece kitap okumasını övmüş, hayalindeki eğitim seferberliğinde kadınların yeri yok. Çünkü bu onun kafasındaki muhafazakâr toplum yaşantısına uymuyor. Gelelim devlet işleyişine yönelik eleştirilerine. Mizancı Murat bu noktada toplumdaki tüm çürümüşlüğü gözler önüne sermiş. Liyakatsizlik, adam kayırmacılık, adam sendecilik ne ararsan var. Ancak öyle bir anlatıyor ki sanki padişahın hiçbir şeyden haberi yok, sadrazamı başkası atamış filan (Padişah iyi de çevresi kötü:d). Bütün bu olanlarda ülkenin en tepesindeki insanın hiç mi payı yok? Bilemiyorum bugün bile hal malumken o dönem bir padişahı eleştirmek çok kolay olmasa gerek. O yüzden hadi bunu da hoş görelim. Yalnız bir şey çok canımı acıttı. Ya yüzyıldan fazla geçmiş dile kolay, bir toplum hiç mi değişmez! Mizancı Murat’ın yaptığı eleştirilerin çoğu bugün de geçerli ne yazık ki. Bizim toplumumuzun yönetenlerle/siyasetle kurduğu ilişki eskiden beri çok yanlış. Bu ilişkinin iki ayağı var: Biri devletin halk için değil, halkın devlet için olduğu anlayışı ki romanda bunu çok net hissediyorsun (Padişahın sadık kulu olmak, devlete ölümüne hizmet vs.) Diğeri devletten adalet değil kayırmacılık talebi. Bu ikisi bugün de geçerli maalesef ve siyaseti de bu ilişki biçimi şekillendiriyor.

Turfanda mı Yoksa Turfa mı ?Mizancı Mehmed Murad · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 20191,708 okunma

·

18 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Yasemin