Okuduğumuzu anlıyor muyuz? (DİKKAT! ÇOK UZUN)
Uzun zamandır 
Okumanın Tarihi kitabını okuyorum. Bu kitap, okumanın sadece metin okuma değil başka türlü okumaların da olduğunu anlatıyor. Ayrıca okuma eyleminin eskiden nasıl yapıldığından da bahsediyor. Peki bu başlığı yazmak nasıl aklıma geldi? Kitapla bunun ne alakası var diye sorabilirsiniz. 29 Ekim'den bu yana bazı tarih programları izliyordum. Karşıma 
Emrah Safa Gürkan'ın "Türkiye'de okuduğunu anlayan insan sayısı %3." cümlelerine defalarca rastladım. Son rastladığım videoyu yorumlara kaynak olarak bırakırım. Dedim ya bu adam sallıyor mu yoksa doğru mu söylüyor? Bu sorunun haricinde ALES'e hazırlandığım için de okuduğunu anlama meselesini merak eder olmuştum. Araştırmaya başladım. OECD'nin (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) en son 2018 PISA raporunda okuduğunu anlama olarak puanımız 466. OECD ortalaması 487. G20 ülkeleri içinde sondan dördüncüyüz. (3. Meksika, 2. Brezilya, 1. Endonezya ama sondan). Tamam bunu bulduk ancak %3 demişti Emrah Safa Gürkan . Bunu nasıl bulurum diye yapay zekâya sordum. Bana şöyle bir metin yazdı:
Türkiye’deki öğrencilerin %74’ü okuma alanında en az 2. seviyeye ulaşmıştır. Bu seviyede olan öğrenciler, orta uzunluktaki bir metnin ana fikrini belirleyebilir, bazen karmaşık olan açık kriterlere dayalı olarak bilgi bulabilir ve yönlendirildiklerinde metnin amacı ve biçimi üzerine yansıtabilirler. **Türkiye’deki öğrencilerin %3’ü ise okuma alanında en yüksek seviyeler olan 5. veya 6. seviyeye ulaşmıştır**. Bu seviyelerde olan öğrenciler, uzun metinleri anlayabilir, soyut veya akla aykırı kavramlarla başa çıkabilir ve içerik veya bilgi kaynağına ilişkin örtük ipuçlarına dayanarak gerçek ve görüş arasındaki ayrımı yapabilirler.
Bu metinden, okuma seviyelerine göre değerlendirme yapıldığını anladım ve hemen seviyeleri araştırmaya başladım. Seviye 1'de 3 adet olmak üzere seviye 6'ya kadar kriterler bulunuyor. Seviye 2'nin açıklaması ise şöyle: Bu seviyedeki öğrenciler, orta uzunluktaki bir metnin ana fikrini belirleyebilir, bazen karmaşık olan açık kriterlere dayalı olarak bilgi bulabilir ve yönlendirildiklerinde metnin amacı ve biçimi üzerine yansıtabilirler.
Yani teste göre "en az" %74'ümüz birileri açıklamadığı sürece veya yönlendirmediği sürece metnin amacını farklı anlıyoruz veya anlamıyoruz. Bu da demek oluyor ki aslında okuduğumuz şeyi verimli okumuyoruz.
Peki ne yapalım?
Sorunu belirledikten sonra en azından PISA'daki 6. seviyeye çıkmak için neler yapabiliriz diye sormaya başladım. Araştırmalarım sonucu bazı yöntemler buldum. Herkesin okuma şekli ve anlama gücü farklılık gösterebilir. Bunu zaten Okumanın Tarihi kitabında öğrenmiştim. Bu vesileyle belki siz de kendi tekniğinizi yorumlara yazabilirsiniz. Araştırmalar sonucu bazı yol gösterici yöntemler bulunmuş. Bu yöntemleri paylaşmak istedim. Öncelikle okuma stratejileri denen bir şey varmış. Bu stratejiler metne nasıl yaklaşmamız gerektiğini anlamamıza yardım ediyorlar. PISA'ya göre bu 5 farklı şekilde oluşuyor. Bunlar:
1. Bilgi edinme: Bu süreç, metinlerdeki belirli bilgileri bulmak ve seçmekle ilgilidir.
2. Geniş anlam oluşturma: Bu süreç, metinlerin ana fikrini, amacını, tonunu ve kapsamını anlamakla ilgilidir.
3. Yorum geliştirme: Bu süreç, metinlerdeki bilgileri yorumlamak, değerlendirmek ve ilişkilendirmekle ilgilidir. Bu süreçte, okuyucular metinlerdeki bilgileri kendi bilgi ve deneyimleriyle bağdaştırır.
4. Metnin içeriği üzerine yansıtma ve değerlendirme: Bu süreçte, okuyucular metinlerdeki bilgilerin kendi amaçlarına, hedeflerine ve değerlerine uygunluğunu belirler, metinlerdeki bilgilerin sonuçlarını, etkilerini ve uygulamalarını tartışır ve metinlerdeki bilgilerin farklı bakış açılarına göre nasıl değişebileceğini düşünürler.
5. Metnin biçimi üzerine yansıtma ve değerlendirme: Bu süreç, metinlerin yapısını, formatını, dilini ve kaynağını yansıtmak ve değerlendirmekle ilgilidir. Bu süreçte, okuyucular metinlerin amacına, biçimine ve tonuna uygun olup olmadığını belirler, metinlerin dilinin ve kaynağının metinlerin anlamını ve güvenilirliğini nasıl etkilediğini analiz eder ve metinlerin farklı ortamlarda nasıl sunulabileceğini veya değiştirilebileceğini önerirler.
Ve üzerine bu 5 maddenin nasıl geliştirileceği ile ilgili ipuçları buldum:
Altıncı seviyeye ulaşmak için, bu beş süreci etkin bir şekilde kullanabilen okuma stratejilerini geliştirmek gerekir. Bunun için, aşağıdaki öneriler yararlı olabilir:
1. Okumaya başlamadan önce, okuyacağınız metnin ne hakkında olduğunu, ne öğrenmek istediğinizi ve hangi amaçla okuduğunuzu belirlemek.
2. Okuma sürecinde, metinlerin ana fikrini, amacını, tonunu ve kapsamını belirlemek.
3. Okuma sürecinde, metinlerdeki belirli bilgileri bulmak ve seçmek için, metinlerin yapısını, formatını ve özelliklerini kullanmak.
4. Okuma sürecinde, metinlerdeki bilgileri birleştirmek, sentezlemek ve çıkarsamak için, metinlerdeki bilgileri kendi bilgi ve deneyimleriyle ilişkilendirmek.
5. Metinlerin dilinin ve kaynağının metinlerin anlamını ve güvenilirliğini nasıl etkilediğini analiz etmek, metinlerin farklı ortamlarda nasıl sunulabileceğini veya değiştirilebileceğini önermek.
6. Farklı türlerde, uzunlukta ve zorlukta metinler okumak.
7. Okuma sonrasında metni özetlemek, anahtar kelimeleri ve önemli noktaları belirlemek, metnin size kattığı değerleri ve eksiklikleri saptamak, metinle ilgili sorular sormak ve cevaplamak, metinle ilgili yorumlar yapmak veya başkalarıyla tartışmak.
Bu yorum görüntülenemiyor
Değeri bir araştırma içeren, merak kamçılayan ve bir kitabı okuyacaklarımıza eklememize sebep olan bir ileti yazmışsınız. Ellerinize sağlık.
Teşekkür ederim. Ancak çok erken yazdığımı fark ettim :D. Araştırmaya devam ettikçe daha işimize yarayabilecek bilgiler öğrendim ve bunu yeni bir gönderi olarak veya yorumlara ekleyeceğim. Gerçekten okuma anlamında daha iyi nasıl olunabilir konusunda yardımcı olacaktır.
KAYNAKLAR: youtu.be/0PUq_MCV6xU?si=... (Emrah Safa Gürkan'ın Türkiye için okuduğunu anlamama konusunda söylediği cümle.)
data.oecd.org/pisa/reading-pe... (OECD PISA Reading performance)
oecd-ilibrary.org/education/pisa-... (PISA 2018 değerlendirmesi)
nces.ed.gov/surveys/pisa/pi... (PISA okuma okuryazarlığı yeterlilik seviyelerinin açıklaması: 2018)
youtu.be/q6x4YRA2fv8?si=... (Kitap Nasıl Okunur 101)
Araştırmada farklı tür, uzunluk ve zorlukta metinler okumamız tavsiye edilmişti. Yapay zekâya bunu da sordum ve Flesch Kincaid (Fleş Kinkeyd gibi okunuyor) Okunabilirlik Puanı diye bir şey buldum. Hatta internette aratırsanız puan hesaplayan üreteçler (generator) var. Buna okunabilirlik formülü deniyormuş.
Okunabilirlik formülleri: Bu yöntem, metnin cümle uzunluğu, kelime uzunluğu, kelime sıklığı, kelime zorluğu gibi istatistiksel özelliklerine dayanarak, metnin okunabilirlik düzeyini sayısal olarak hesaplar. Örneğin, Flesch-Kincaid Okunabilirlik Formülü, metnin okunabilirlik puanını 0 ile 100 arasında bir değer olarak verir. Bu değer ne kadar yüksekse, metin o kadar kolay okunur. Bu formüle göre, 0-30 arası puanlar çok zor, 30-50 arası puanlar zor, 50-60 arası puanlar orta, 60-70 arası puanlar oldukça kolay, 70-100 arası puanlar ise çok kolay metinler olarak kabul edilir.
Buna ek olarak çok güzel bir şey buldum. Bildiğimiz Microsoft Office Word programında bunu hesaplatabiliyoruz. Kaynaklara göz atabilirsiniz: support.microsoft.com/tr-tr/office/be...
2-) support.microsoft.com/tr-tr/office/fl...
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.