Devlet yöneticilerinin sufileri desteklemesindeki bir diğer nedenin, onların Allah katında özel bir yeri olduklarına dair inancın toplumda yerleşmesi olduğunu söylemek mümkündür. Bu inancın etkisi altındaki devlet adamları, mutasavvıflarla kurdukları ilişkiler vasıtasıyla, Allah'ın rıza ve yardımını kazanmayı ummuşlardır. Bu duruma dair bir örnek oldukça ilginçtir. Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey, Hemedan'da rastladığı Baba Tahir, Baba Cafer ve Şeyh Hamşâ'yı görünce atından inmiş, mahiyetinin şaşkın bakışları altında, veziriyle birlikte yanlarına gidip ellerini öpmüştür. Kaynaklarda mecnun olarak nitelenen Baba Tahir, abdest aldığı kırık ibriğin başını sultana hediye edip bir yüzük gibi parmağına geçirmiştir. Ravendî, Selçuklu sultanının bu parçayı sakladığını ve savaş çıkacağı zamanlarda parmağına taktığını kaydetmektedir.⁴⁵ Bir diğer örnek, Memluk Hükümdarı Baybars'ın meşhur sufi Hızır el-Kürdî ile ilişkisidir. Kaynaklar Hızır el-Kürdî'nin geleceğe dair kehanetlerde bulunduğunu, Baybars'ın bunu haber alıp onun yanına gittiğini ve fethedeceği yerler hakkında bilgi aldığını, kehanetlerinin tutması üzerine de onu yanından ayırmadığını belirtmektedir.⁴⁶ Böylesi kehanetler, sultanlar tarafından, yaptıkları faaliyetlere Allah tarafından verilen ilahi desteğin bir ifadesi olarak görülmüştür. Ayrıca bu özellikleri haiz bir mutasavvıfın yanlarında bulunması, devlet yöneticileri için, kendi fiilleri hakkındaki kuşkularını ortadan kaldıran ilahi bir onayı ifade etmektedir. 8./14. yüzyılda Anadolu'da bir beyliğin başında bulunan Kadı Burhaneddin'in, kehanet benzeri bilgiler veren bir derviş yanına geldiği zaman ferahladığını, içindeki karamsarlık ve kuşkunun yerini aydınlığına bıraktığını ifade etmesi, bir dervişin, bir hükümdarın psikolojik durumunu nasıl etkileyebileceğinin önemli bir işareti olarak kaydedilmelidir.⁴⁷
⁴⁵ Muhammed b. Ali b. Süleyman er-Râvendî, Râhat-Us-Sudûr ve Âyet-Üs-Sürûr, çev. Ahmed Ateş, (Ankara: TTK Yayınları, 1999), c. I, s. 97-98
⁴⁶ Bkz. Baypars Tarihi, c. II, s. 131-133; Ebû Bekir Abdullah b. Aybek, ed-Devâdârî, Kenzu'd-Durer ve Câmiu'l-Gurer, tah. Saîd Abdulfettah Âşûr, (Freiburg: Schwarz, 1972), c. VIII, s. 220-224
⁴⁷ Aziz b. Erdeşir Esterâbadî, Bezm u Rezm, çev. Mürsel Öztürk, (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990), s. 88
Sayfa 62 - Kitap Yayınevi, İnsan ve Toplum Dizisi - 70, 2. Basım, Birinci Bölüm, Şam ve Anadolu Dolaylarında 7./13. Yüzyılda Tasavvuf ve Muvelleh Dervişlik, İktidar Desteği
·
189 görüntüleme
Baba Tahir ve Tuğrul Bek arasında bir şeyler cereyan ettiğini dördüncü kez okuyorum. Ravendî dışında bir iki kaynak daha olacaktı sanki.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.