Edebiyat tarihince sık kullanılan ama asla bayat tat vermeyen kurgu tekniklerinden biriyle, zamanda ve mekanda yolculuk eden kahramanın günümüze taşıdığı tarihsel gerçekliğin/kurgunun yazınsal ürün haline getirilmesiyle oluşturulmuş, panteist bir alim olan Hallac-ı Mansur'un yaşamını konu edinen roman. Hallac topraklarımızda daha çok kendi vahdet(birlik) anlayışını derin bir şekilde ortaya koyan "En-el Hakk" (ben hakkım, ben haktanım) sözüyle bilinir. Fakat bu söz öbeği Hallac'ı dara götürenler gibi bugünün insanı tarafından da ilahlık iddiasında bulunduğu şeklinde yorumlanmaktadır ve Hallac müşrik(şirk koşan) ilan edilmektedir. Oysa bugünün Hanefi/Sünni İslam geleneğinin sımsıkı sarıldığı Mevlana'nın vahdet anlayışı Hallac'ın o iki kelime ile anlattıklarından pek de farklı değildir. Hallac'ın anlattıkları kitleler nezdinde itibar kazanmış, devlet İslamına karşı bir isyan hareketine dönüşmeye yüz tutmuştu. Onu farklı kılan bir yan da merkez islam anlayışından geliyor olmasıdır. Onun anlattıklarını anlatıp da onun sonunu paylaşanlar genellikle Şia/Alevi/Bektaşi geleneğindendir. Oysa onun gibi merkez İslam (hanefi/sünni) hareketin içerisinden kopan vahdet savunucuları veya başka bir tabirle panteistler devlet tarafından öldürülmek yerine çoğunlukla tecrit edilmiştir. Daha sonra anlatıları devlet tarafından iğdiş edilerek servis edilmiştir. (Örn. Mevlevilik) Yunus'un ya da Mevlana'nın sevilip de Hallac'ın tekfir edilmesinin nedeni budur. Yaşamında tecrit edilememiş, anlatısıyla beraber ölümsüzleşmiştir. Bugün anlatısı tecrit edilmektedir. Doğunun öz öğretisi olan vahdet fikriyatı bir Avrupalı tarafından romanlaştırılmıştır. Üstelik romanın baş kahramanı da Hallac meraklısı bir Alman profesördür. Türkiye'de Hallac ve panteizm hakkında akademik ve edebi eserlerin kıtlığı canımı sıktı romanı okurken. Çünkü İslam coğrafyasının toplumsal gerçekliği Hallac'ın hikayesini her gün yeniden üretmektedir. Kitap bu yönüyle eksiktir. Hallac'ın akademik boyutta incelenmesinden farklı olarak bir edebi eser ortaya konacaksa ruhuna Ortadoğu bulaşmamış hiç kimse bunu tam başaramayacaktır. Bir ortadoğulu olarak romanı aynadaki yüzüm gibi buldum. Bana çok benziyor ama sadece bir görüntü. Hissetmem için bana dokunması, seslenmesi gerekirdi.

Hallac-ı MansurWolfgang Günter Lerch · Yurt Kitap Yayın · 20001,418 okunma

·

8 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Furkan Açıkgöz