Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.27
Gönderi
''Çanakkale, yeni Türkiye'nin önsözüdür.'' Fazıl Hüsnü Dağlarca
"Tarih, insan zekasının bugüne kadar yarattığı en tehlikeli meyvesidir." Paul Valery
Fransız düşünür ve şair
"Çanakkale, Yeni Türkiye'nin ön sözüdür."
Fazıl Hüsnü Dağlarca
Çanakkale Destanı
İncelemeye geçmeden önce size birkaç soru sormak istiyorum.
Bir insan aynı savaşta iki farklı ülkede de kahraman olabilir mi?
Tarih düz okunan bir metin midir?
Tarih tamamen objektif yazılabilir mi?
Milliyetçilik nedir? Yurtseverlik nedir?
İnsan yaşarken de yurtsever olabilir mi? Evetse nasıl?
Milliyetçilik ile yurtseverlik arasında nasıl bir ilişki ya da ayrım vardır?
Kadınlar tarihin neresindedir?
Savaşa neden olanlar savaşta ölenler midir?
Savaş romantik midir?
Başka bir ülkeye nefret, öfke duymadan yurdu sevmek mümkün müdür?
Okuma sürecinde ve okuma sonrasında bu soruları sordum kendime. Bu soruların her biri benim için çok önemli. Ancak son soruyu daha da önemsiyorum. Ben hep derim ki: Biz kendimizi, ötekini, sevgiliyi, bir çocuğu, Tanrıyı, doğayı, insanları, yaşamı ve yurdu sevmeyi bilmiyoruz. Severken örseliyoruz. En acısı da sevgimizi besleyen korkularımız, öfkemiz ve kinimiz... Ben burada özellikle yurtseverlik üzerinde durmak istiyorum. Bence bu kitabın okuyana en büyük katkısı, başka bir millete karşı kin ve öfke duymadan yurdun sevilebileceğini sezinletmesi. Ülkemizi sevmemiz için bir düşmana gereksinmemiz yok. Ne yazık ki bu durum sadece bizde değil, çoğu ülkede de böyle. Yurt sevgilerini yabancı düşmanlığı üzerine kuruyorlar. Yunanlı bir gazetecinin Buket Uzuner'e söylediği şu tümce de benim yargılarımı destekler nitelikte: ''Kitabınızı okurken ağladım. Siz Türklerin bu kadar acı çektiğini bilmiyordum.'' Evet ötekinin acılarına yabancıyız. Çünkü yalnızca acı çeken biziz, hep erdemli olan, yüce olan biziz. Öteki pis bir düşman(!) Bütün ülkeler kendi ideolojilerine göre öğretir tarihi. Herkes başka açılardan ele alır. Nitelikli bir yazın ürünü ise gerçeğe bütüncül gözlerle bakmamızı sağlar. Evet benim yurdum işgal edildi, bu işgal sonucu yurdumu savunmak bir hak! Ben de başkasının yurdunu işgal edersem onun da yurdunu savunma hakkı vardır. Asla romantik olmayan savaşın tek gerekçesi de bana göre budur.
SPOİLER VARDIR!
'Uzun Beyaz Bulut' Yeni Zelanda'nın eski adıdır. Yeni Zelanda'nın yerli dilinde 'Aotearoa' denir buna.Uzun Beyaz Bulut'a İngilizler gidip yerleşmeden önce orada Maori denilen Kızılderilere benzer yerliler yaşamaktadır. Yazarın kitabını ''Uzun Beyaz Bulut Gelibolu'' olarak adlandırmasını bu iki sömürüye dikkat çekmek olduğunu düşünüyorum. Maorilerin ve bizim yurdumuzun sömürüsüne... İngilizler Yeni Zelanda ve Avustralyalı gençlerden bir Anzak Kolordusu kurup onları şişirme duygularla savaşa sürükledi. Gencecik insanlar işgalci tarafın nesnesi olarak kullanıldı. Er Alistair John Taylor da o gençlerden bir tanesi. Savaş gerçeği ile yüzleşmeden önce istekle çıkar yola. Gelibolu'ya geldiğinde ise savaşın kitaplarda yazıldığı gibi romantik olmadığını anlar. Savaş vahşettir. İnsanlık dışıdır. En yakınlarının gözünün önünde parçalara ayrılmasıdır. Yaşama dönük umutların ve düşlerin bittiği yerdir. Ne yazık ki onun da abisi yanında yaşamını yitirir. Birçok arkadaşı gözleri önünde kanlara bulanır. Artık evine dönse bile aynı insan olamayacağını sezinler. Savaş bedenini yok etmediğinin de ruhunu parçalara ayırmaktadır. Alistair John Taylor yurdunda bıraktığı sevgilisi Keri'yi düşünür. Onunla yarım kalan öykülerini tamamlayacak bir ruhu yoktur artık. Bir yandan da Türklere hak vermeye başlar. İngilizler'in kendilerini kullandıklarını anlar. Haklı olan Türkler, çünkü burası onların yurdudur diye bir değişim geçirir. İçsel çatışmaları ve sorgulamaları sonucunda bu savaştan sağ çıkacağına, yaşamını yitirmeyeceğine dair söz verir kendine. Bir çatış anında tam kurşun kendine isabet edeceği sırada yere düşer. Ayağı yerde yatan bir Türk'e takılmıştır. O Türk sayesinde ölmekten kurtulur. Yerde bir süre yatar. O zaman diliminde düşünür. İster Türk olsun, ister İngiliz, İster Yeni Zelandalı... Hep kırmızı, akan insan kanı. Daha sonra yaşamını kurtaran Türk ile konuşmaya başlarlar. Türkün ağzına su verir. Onu sırtında taşıyıp o kanlı alandan kurtarır. Sırtında taşıdığı insan Teğmen Ali Osman Bey'dir. Tıpkı kendisi gibi yirmi bir yaşındadır. O da Gelibolu'da bülbülleri dinleyerek annesine sevdiklerine mektuplar yazar. Düşman iki ordunun askerleri bir dostluk kurarlar aralarında. Yaralı bulduğu Teğmen Ali Osman yaşamını yitirmeden önce kendi kıyafetlerini gösterip John Taylor'a giymesini söyler. John Taylor Teğmen Ali Osman öldüğünde onu madalyaları ile gömer. Arkadaşının ne dediğini işte o sırada anlar. Arkadaşının üniformasınnı apoletlerini söküp giyer ve yaşamını böylece kurtarır. İşte burası bir insanlık dersi...
Daha sonra John Taylor'u Meryem adında bir Türk kadını bulur ve onunla evlenir.( Evlenmeden önce onu sünnet eder. Sünnetçi olan babasından öğrendikleri sayesinde bu işin üstesinden kimselere duyurmadan gelir. Sünnet etme olayına yazar romana gerçeklik kazandırmak için değinmiş diye düşünüyorum. Bir de bu durum hoşgörü kavramını nasıl alımladığımızın da bir göstergesi. Bize ne kadar benzerse o kadar hoşgörülü oluyoruz. Hoşgörülü olmak için fedakarlık yapması gereken hep öteki. Tabii Meryem'in de için de yetiştiği kültür bu kadarına izin veriyor. Yoksa yadsımayalım herkese' savaşta ingilizlere esir düşmüş ondan böyle' diyerek aslında John Taylor'un yaşamını kurtarıyor. Bu da az şey değil doğrusu. Hoşgörü ötesi! Ama yine de sünnet olayı korkunç geldi bana)
John Taylor Gazi Alican Çavuş olarak yaşamını Eceyaylası Köyünde sürdürür. Köylüler savaş gazisi diye ona hem acır hem de saygı duyar. Gazi Alican Çavuş ile Meryem'in çocukları olur. Adını sırasıyla Uzun, Beyaz, Bulut koyar.
Bize bu öyküyü anlatan ise kızı Beyaz Hala ve bu öykünün peşine düşmüş Yeni Zelandalı küçük torunu Viki'dir. Bu iki farklı kültürden kadının savaşı anlatması ise ''Kadınlar tarihin neresinde?'' sorunusunu ortaya çıkarır. Ayrıca köylü Türk ninesi Beyaz Hala ile Psikolog Viki kültür ve kuşak ayrımına rağmen birbirlerine yavaş yavaş ısınırlar. O süreç boyunca çatışma da yaşanır. Güç kimi zaman Türk Beyaz Hala'nın elinde olur kimi zaman ise Yeni Zelandalı Viki'nin. Ama sonunda iletişimde eşitlenirler ve sesleri aynı çığlıkta buluşur: Savaş kıyımdır, savaş yıkımdır, savaş ölümdür!
Ayrıca bu iki kadın bize ''Kadın nasıl var olmalı?'' sorusunun da yanıtını verirler. Viki Beyaz Hala'ya : Kadınların tek amacı sevişmek ve analık mı? (...) Bir kadının bir insan olarak entelektüel zevkleri ve hırsları vardır.'' der. Beyaz Hala da ona ''Benim senin meslek sahibi, para kazanan bir karı olmana heç sözüm yok. (...) Amma benim dediğim şo: Kadın kadın gibi olmalı. Yani bir kadın hem akıllı hem de memeli olsun be! Okumuş, meslekli karılar başka işleri yapacağım diye evinde herifiyle oynaşmanın da analığın da vazgeçmeyecekler.'' diye yanıtı yapıştırır. Beyaz Hala haklı aslında. Kadın insanca var olabilmenin bedelini kendi doğasından uzaklaşarak ödüyor. Ne yazık ki durum bu. (Bu arada karı sözcüğü Güney Sibiryadaki Türkçeden geliyormuş. Kadın demek. Bizim kadınlara bakış açımızdan dolayı kötü bir şeymiş gibi algılıyoruz, ama değil. Yine de bana birisi böyle dese hoşuma gitmez, işte aşamıyoruz bazı şeyleri)
(Bir de Yeni Zelandalıların kendileri ile alay eden bir millet olduğunu öğrendim. Viki'de böyle davranıyor yer yer. Bu çok hoşuma gitti. Bence kendini bütün yönleriyle tanıyıp seven bir milletin tutumu bu. Gayet öz güvenli bir tutum. :) )
Gelelim Viki'nin Gelibolu'da bulduğu aşkına. Beyaz Hala'nın torunu Avukat Ali Osman'a. Yazarları bu konuda hiç anlayamıyorum. İki genç yan yana gelince aralarında kesin bir aşk doğması mı gerekiyor? Bir erkekten, bir kadından salt bir sevgili mi olur. Her romanda bir aşk olması bana hiç gerçekçi gelmiyor. Tamam aşk da bir yaşam gerçekliğidir. Aşkın da tarihi vardır. Bunu yadsımıyorum. Ancak her kitapta bu tür kurgulara rastlanması okuyanda bir beklenti oluşturabilir. Unutmayalım ki aşkın varlığı kadar yokluğu da bir gerçekliktir. Ayrıca kızımız Türkiyeli, Oğlumuz Yeni Zelandalı olsaydı belki hoşuma giderdi. Bu kadar basit bulmazdım. Çünkü orada farklı bir durum var. Aşılması gereken bir engel var. Mülk olarak görülen kadının aşkını ailesine ve toplumuna kabul ettirme sorunu. Edebiyat da zaten insanın çatışmalarından beslenmiyor mu?
Not: Nereden nereye geldim. :) Benim incelemelerim genel de uzun olur. Uzun inceleme sayesinde kitabı daha kolay anımsıyorum çünkü. Tamamen kişisel bir alan olduğu gerekçesiyle rahat takılıyorum. Buraya kadar okuyan varsa sabrına özellikle teşekkür ederim.
Not: Bu roman, barışın romanı. Zaten bir savaştan çıkarılması gereken en önemli sonuç da barış olmalı diye düşünüyorum. Herkese öneririm Keyifli okumalar.
Sizin buraya bıraktığınız yorum da çok özel. Teşekkür ederim.
Çok güzel yazmışsınız 😍🙏
Ne güzel incelemişsiniz! Ne zaman soğuk deniz suyu ayağıma değse, aklıma Viki gelir. Savaşın vahşeti -özellikle Çanakkale Savaşı- gencecik çocukların kanıyla lekelendiği için iğrenirim. Bir grup insanın egosuyla iki halkın canı yok yere tehlikededir. Meryem'in psikopatça tutkusu, Beyaz'ın babasına olan sevgisini sevmesem de bu kitap lisede bana birçok kapı açmıştı. Şimdi sizin sayenizde tekrar anımsadım. Savaş insanların bıraktığı kara bir lekedir. Devam edecektir maalesef!
İncelemenizi çok beğendim çok da haklı buldum teşekkürler.
Ben teşekkür ederim. Okuduğunuz için. Sevgiler. 🌼
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.