Mai Jia, Deşifre Deha - İncelemesi
> Bugün günlerden Perşembe ve yağmurlu bir Ankara sabahında, tarihi Roma hamamlarına yapmış olduğum kısa bir ziyaret sonrası gene iş yerimdeyim. Seçim sonrası ülkemizin üzerinde, havaya hâkim olan tedirginlik hala devam etmekte ve bunun vermiş olduğu ekonomik durgunluk (ki bu yıllardır söz konusu) beni gene bir şeyler karalamaya itti diyebilirim. Sabah sabah nereden aldıysam bu ilhamı, ben de bilmiyorum arkadaş. Esti mi esiyor işte! Neyse, bugün sizler ile hep birlikte güzel bir kitabı daha inceleyeceğiz ve umarım bu kitabı sizlere hoş bir dille anlatabilirim. Kahvemiz, çayımız hazır mı? Eh, hadi o zaman başlayalım. :)
> 
Mai Jia'nın ilk kez 2002 yılında Çin'de piyasaya çıkan 
Deşifre Deha adlı romanı, 2014 yılında 
Murat Sağlam tarafından ülkemiz diline çevrilmiş ve Martı Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Kendi ülkesinin gizli servisinde, casusların ve kod (şifre) kırıcıların yanında profesyonel olarak faal olan Mai, sonrasında bu bilgi birikimi ve deneyimlerini kalemi aracılığı ile edebiyata kurgulayarak, ticaretin yolunu da keşfetmiş gibi görünüyor. Hayao Miyazaki'nin Mart 2014 yılında gösterime giren “Rüzgâr Yükseliyor” filmini izleyenler, Mai Jia'nın "Deşifre" adlı kitabını okurken, 20. yüzyılın ortalarında Doğu Asya'nın alt üst oluşunu, ayaklanmalar esnasında neler yaşandığını az çok anımsayacaktır. Ana karakterimiz Rong Jizhen, yalnız ve izole bir çocukluk dönemi geçirmektedir. Gizli bir askeri üstte şifreleme bölümüne dâhil ve izole edilmiş bir yabancıdır adeta. Mai Jia (asıl adı Jiang Benhu), 17 yılını Halk Kurtuluş Ordusu'nun istihbarat biriminde geçirdi ve yayıncılarına göre; kendisini çocukluğunda o kadar izole edilmiş hissettiğinden, günlük tutmaya başladı. Bu dramatik yabancılaşmanın ve izolasyonun etkisi altında tutmakta olduğu günlüklerde kendisini kaybetti ve toplamda 36 ciltlik bir günlük ortaya çıktı. Ve işte kendisi hakkında geçenleri de Deşifre adlı eseri kanıtlar niteliktedir. Gerçek bir hayat hikâyesinden yola çıkılarak kaleme alınan bu kitapta, kendisini yakından tanıyan ve onun kaderinin değişmesinde rol alan insanlarla olan konuşmalarından anekdotlar da bulunmaktadır.
> Yayıncılarının belirttiği gibi, Jia, usta bir şekilde birbirine karıştırılmış nesirleri (düzyazı sanatını) okurlarına edebi bir tutumla harmanlayarak sunmaktadır. Hatta onun için aralarında; "Mai Jia, dünyanın hiç duymadığı popüler bir yazar olabilir." diyenler bile olmuştur. Bu cümlenin hırpalanmış anlamını çözebilmek için, Mai Jia'nın romanlarının Çin'de çok iyi sattığını ve hem televizyon hem de film uyarlamalarına da ayrıca ilham verdiğini iyi bilmek gerekir.
> Mai Jia, her ne kadar gerilime el atan bir yazar olarak tanınsa da, aksiyon dolu bir kitabın sayfasını açmayı düşünen bir okuyucu için bir hayal kırıklığı olabilir. Bakın bu son yazdığımı dikkate alın lütfen! Kitabın merak uyandıran bir konusu var gibi görünse de, aşırı aksiyon ve macera bekleyenlerinizin merakını karşılamayabilir. Mesela burada bir parantez açmak ve gene farklı bir film ile konuya değinmek isterim. Morten Tyldum’un 2014 yılı gösterime giren Enigma (The Imitation Game) adlı filmini izleyenleriniz olmuştur diye düşünüyorum. Tesadüfe bakar mısınız? Miyazaki'nin filmi de 2014’te gösterime girmişti. İlginç, şimdi fark ettim. Tesadüfler üst üste gelince illa altında bir şey ararım. Neyse, bununla sonra kişisel olarak ilgilenirim. Tyldum’un filminden de bileceğiniz üzere, Enigma 2. Dünya Savaşı sırasında Almanların şifreli haberleşmelerinin kodlarını çözen Alan Turing'in Nazileri durdurma başarısını anlatılıyor. Bu arada, Enigma’yı, filmi değil, Enigma’nın kendisini bilmeyenleri muhakkak araştırmaya ve cihaz üzerine beyaz perdeye aktarılan birçok filmi izlemeye davet ediyorum ve evet, şu bir gerçektir ki; eğer bu şeytani kodlama sistemi çözülemeseydi, İngiltere ve Amerika okyanusta ve denizlerde çok zayiat verecek ve belki de bu savaşı kaybedeceklerdi. O filmlerden de tahmin edeceğiniz gibi, mesele matematik ve kriptoloji üzerine dönüyor. Anlayacağınız, bol bol aksiyon yerine, bol bol şifreler ve kodlar ile haşır neşir olacağız. :) Ayrıca, yazar kendisini “mesleğinde yabancılaşma yaşayan insanlar” dan birisi olarak tanımlamayı tercih etmektedir.
Kitaba Dair:
> Hikâyemiz, 19. yüzyılda, Güney Çin'deki zengin tuz tüccarı Rong ailesinin tarihi ve ailenin genç üyesi Rong Zilai'yinin, ABD’de yaşamakta olan bir ustadan hayallerini yorumlama sanatını öğrenmesi adına ABD'ye gönderilmesi ile başlıyor. Bir amaç uğruna onca yola katlanan Zilai başına geleceklerden habersizdir ve ailede erken vuku bulan bir ölüm Zilai’nin bu seyahatini gereksiz kılar. Hayata dair gayesi yarım kalan Zilai bunun yerine matematik okur, yedi yıl sonra Çin'e dönerek, ülkenin tanınmış eğitim kurumlarından birisi haline dönüşecek bir üniversite kurar. Rong ailesinin refah seviyesi düştükçe ve ortadan kalktıkça, matematik konusundaki ünleri daha da artmaktadır. Okul, alışılmadık bir şekilde kadınları kabul etmektedir ve matematiksel olarak yetenekli bir takım Rong kadınları, özellikle de, doğum esnasında kaybettiği oğlunu doğururken mükemmel kariyeri kesilen "Abaküs Kafa" Rong’da bunlara dâhildir. Bayan Rong’un kariyerinin en parlak yıllarının başlangıcı sayılacak eğitim sürecinde gayrimeşru hamile kalması ve çocuğunu doğururken hayata veda etmesi, oğlunu bekleyecek zorlu yılların habercisidir. Bu üzücü hadise sonrasında hayatta annesi olmadan devam etmesi gereken bu çocuğa, daha baştan “Katil Kafa” lakabı yakıştırılır ve kendisinin bizi sürükleyecek hayat öyküsü de burada başlar. (Son günlerde baş gösteren “SPOILER AVCILARI”nın kurbanı olmamak adına burada içeriğe dur diyoruz!)
> Milyon hatta milyarlarca şifre ile dolu olan bir ormana girdiğinizde, bu size sayısız tuzağı bünyesinde barındıran bir ormanda yürümek gibi gelir ve atmış olduğunu her bir adımda, bu tuzaklardan birine düşme ve tekrar dışarı çıkmama riskiyle karşı karşıya kalırsınız.
> Mai, bu edebi eserinde kendisine çok yer verdiğini açıkça kabul etmiştir. Kendisinin çocukken otistik eğilimler gösterdiğini ve arkadaş edinmekte çok zorlandığını da itiraf eden yazarın, ailesinin kötü olan şöhretinin onun sorunlara zaten ne tür bir katkısı olabilirdi?! "Kültür devrimi (1966-76)" sırasında büyüyen babası sağcı bir aktivistti ve "yasadışı mesleğe karışmış bir annenin", ailenin düşük statüsünden dolayı Mai, alay konusu oluyor ve bir nevi mahalle baskısına maruz kalıyordu. Böylece, yazar günlüklerinin kendisinin tek arkadaşı, yoldaşı tesellisi olduğunu ve biriken atmak için gerekli olan "basınç valfi" olduğunu itiraf etti. Kendisi 12 yaşından 33 yaşına kadar günlük tutmayı alışkanlığını sürdürdü. Bu alışkanlığın her ne kadar yazar olarak kendisinin gelişiminde ona çok yardımcı olduğunu iddia etse de, sosyal becerilerinin gelişiminde ona yardımcı olmadığını da dile getirmiştir. Eğer size anlattıklarım buraya kadar dikkatinizi çektiyse, o zaman yazarın kitabı ve kendisi hakkında olanların bundan sonrası sizde. Benden şimdilik bu kadar dostlar. :)
Dip not: Deşifre, biz okurları içine çekebilecek ve dikkatimizi sonuna kadar tutabilecek türde karmaşık ve dikkatlice kaleme alınmış olan bir hayat hikâyesidir.
Şimdiden keyifli okumalar dilerim arkadaşlar.
Bir sonraki kitap yorumu ve değerlendirmesin de görüşmek dileğiyle. Esen kalınız!
~ A.Y. ~
··
503 görüntüleme
Bu yorum görüntülenemiyor
Bu yorum görüntülenemiyor
Elinize emeğinize sağlık, farklı bir kitap...
Teşekkür ederim, Nilüfer Hanım. Evet, okunası ve değişik türde olanlardan. Hayırlı ve güzel bir gün dilerim. :)
2 sonraki yanıtı göster
Yorumunuz ve incelemeniz için TEŞEKKÜRLER... Ayakta alkışlıyorum sizi...
Motive edici güzel yorum için ben teşekkür ederim, Atiye Hanım. Esen kalın efenim, saygılar.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.