Item: Dede Korkut Hikâyeleri
Author: .Z.

.Z.

@Uglyduchess

08 Temmuz 2019 17:28

248 syf.

Puan vermedi

Dede Kortkut Hikayelerinde Kadın

Kapsamlı ve güzel inceleme yazan arkadaşlar olmuş. Aynı şeyleri tekrar etmek istemiyorum sadece tek bir boyutundan bahsedeceğim hikayelerin o da başlıktan da anlayabileceğiniz gibi “kadın”. Aslında birçoğumuz kitabı okumasak da karakterleri aşağı yukarı tanıyoruz. Erkek kahramanların yanısıra hatırı sayılır şekilde kadınlar da ön plana çıkıyor. Peçeli, perde arkasından bakan, yok sayılan kadınlar yok hikayelerde. Erkeğin hemen yanında yer buluyor, yeri geliyor omuz omuza savaşıyor, yeri geliyor akıl danışılıyor, sözü dinleniyor. İslama geçiş dönemi eseri olduğunu hissediyorsunuz, her ne kadar hikayeler islami öğeler barındırıyor olsa da özellikle söz konusu kadın olduğunda dinin etkisinden ziyade Türk kültürünün etkisini görüyorsunuz. Başlıca kadın karakterler: Dirse Han’ın hatunu/ Han kızı/ Boğaç’ın Anası : Bilge bir kadın olarak resmediliyor hikayede. Çocukları olmayınca Dirse Han Bayındır Han’ın otağında hürmet görmüyor ve çok içerliyor bu duruma. Karısına söyleniyor. Karısı da ona ne yapması gerektiğini söylüyor: Hay Dirse Han, bana haşmetme! İncinip acı sözler söyleme! Yerinden doğrul, kalk, Ala çadırını yeryüzüne diktir, Attan aygır, deveden buğra, koyundan koç kırdır, İç-Oğuzun, Dış-Oğuzun beylerini üstüne yığınak et, Aç görsen doyur, Yalıncak görsen donat, Borçluyu borcundan kurtar, Tepe gibi et yığ, Göl gibi kımız. sağdır, Ulu toy eyle,hacet dile! Olaki bir ağzı dualının berekatıyla Tanrı bize bir erdemli çocuk verir. Dirse Han, hatununun sözüyle ulu toy eyledi, hacet diledi. Hatununun dediklerini aynen yerine getiriyor Dirse Han ve dilekleri gerçekleşiyor. Hikayenin ilerleyen bölümlerinde de Dirse Han’a akıl vermeye devam ediyor karısı. Ayrıca Boğaç’ın yarasını iyileştiren de yine annesi ve kocasına olduğu kadar Boğaç’a da nasihatler de bulunuyor, yol gösteriyor. Banıçiçek/ Bamsı Beyrek’in beşik kertmesi : Belki de Dede Korkut’un en tanınan kadını Banıçiçek. Onun hikayesi en başından beri güzel.Bayındır Han’ın otağında Bay Büre Bey yerini yurdunu bırakacak bir oğlu olmadığı için ağlar. Oğuz beyleri el kaldırıp dua ederken Bay Büre’nin oğlu olsun diye Bay Bican Bey yerinden doğrulup benim için de dua edin Allah Taâla bana da bir kız versin der; Bamsı Beyrek ve Banıçiçek doğar. Banıçiçek’in alpten farkı yoktur. Otağı vardır, at biner, ok atar, geyik avlar hem de bir erkekten bile iyi yapar bunları Bamsı hariç :) Yanında da aynı işlerde hünerli kızları, dadıları vardır. Boyu uzun-Burla Hatun/Salur Kazan’ın Hatunu: Boyunun uzunluğu ve Han kızı oluşu vurgulanıyor. Sözü geçen bir hatun, Salur Kazan’ın yokluğunda çekip çeviriyor otağı. Birkaç hikayede ismi geçer uzun söylemleri vardır. Salur Kazan avdan oğulları Uruz olmadan dönünce hesap da sorar: Karabaşını ilenci tutsun,Kazan,seni! Biricik bebeğim görünmez,bağrım yanar, Neyledin, desen-e bana! Demez olsan yana yakıla ilenirim Kazan sana! Hatta oğlunu kurtarmaya kendinin gitmesini bile söyler: Azgın dinli kafirlere, Bir oğul tutturdunsa, söyle bana! Han babamın yanına ben varayım, Ağır asker, bol hazine alayım, Azgın dinli kafıre ben varayım, Yaralanıp Kazılık atımdan inmeyince, Yenimle alca kanun silmeyince, Kol - but olup yeryüzüne düşmeyince, Yalınız oğul haberini almayınca, Kafir yollarından dönmeyeyim! Dediğini yapar da Burla Hatun. Kazan Uruz’u düşmandan kurtarmaya gidip gecikince “Kırk ince - belli kız - oğlanla kara aygırı çektirdi, sıçrayıp bindi. Kara polat öz kılıcı kuşandı. Başım tacı Kazan gelmedi, diye Kazan'ın izini izledi, gitti. Kazan'a yakın geldi.” Arkasından Oğuz Beyleri de yardıma geliyorlar ama ilkin gelen ve en önde yer alan Burla Hatun ve kırk ince belli kızı. Salcan Hatun: Kanlı Koca oğlu Kanturalı’yı evermek ister. Kanturalı nasıl bir kız ister sizce? “Baba, ben yerimden doğrulmadan o kalkmış, ayağa dikilmiş olmalı; ben karakoç atıma binmeden o binmiş olmalı; ben kanlı kafir eline varmadan o varmış, bana baş getinniş olmalı, dedi.” Salcan Hatun da tam olarak böyle biri. Salcan Hatunla evlenmek için zorlu testlerden geçen Kanturalı nihayet Salcan Hatun’u alıp yola düşer. Yorgunluktan bitap düşen Kanturalı uykuya dalar ama Salcan Hatun hem kendi atını hem Kanturalı’nın atını zırhlar, süngüsünü eline alır, yüksek bir tepeye çıkar ve gözler. Korktuğu olur Kanturalı’yı uyandırır ve atıyla Kanturalı’nın önüne geçer. Kanturalı’nın canını da kurtarır Salcan Hatun en son atının arkasına atar Kanturalı’yı. :)) Dede Korkuttaki kadınlar coğrafyaya ve zamana da uygun olarak bu tipteki kadınlardır. Sözü geçen, saygı duyulan, iffetli, kocalarına saygılı, at binen silah kuşanan kadınlar. Türk kadınının toplumdaki yeri ilerledi mi yoksa geriledi mi? Tartışmaya açık bir konu. Fazla yorum katmadan anlatmaya çalıştım. Herkesin kendi yorumu olacaktır elbet. Bu arada benim favorim Salcan Hatun. :) (Dede Korkut kimden okunmalı diye araştırdığımda “Bu Vatan Kimin” şiirinin şairi de olan Orhan Şaik Gökyay isminin çok telaffuz edildiğini gördüm. O yüzden tercihim bu yönde oldu.)

Dede Korkut HikâyeleriAnonim · Kültür Bakanlığı Yayınları · 197610,3bin okunma

··

1.278 görüntüleme

İrem Adalet Ören

@okuyucu_kedi ·

26 Ocak 2022 10:16

Yıllardır Dede Korkut hakkında söylediklerimi bir başkası tarafından duymak beni çok mutlu etti. Bizim tarihimizden gelen bir hikayede kadına verilen değeri okuyup ardından Batı masallarında kadın karakterlerin “acizliğine” dikkat çekmek gerekirse bugün Batı ile bugün geldiğimiz nokta gerçekten çok acı. Keyifli okumalar ☺️

.Z.

@Uglyduchess ·

26 Ocak 2022 14:01

Hemfikir olmamıza sevindim. Çok haklısınız daha da vahim olan ülkemizde bugün geldiğimiz noktayı ilerleme sayıp bağrına basan önemli bir çoğunluğun bulunması. Sağlıcakla. 🌻

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

.Z.