''Bilesin ki'' der İbn Haldun, ''tarih, gerçekte toplumsal yaşam ve bu yaşamın doğal yapısında belirmiş durumlar konusunda bilgi vermektedir...'' Yaşadığı dönemin şartlarına bakınca gerçekleri korkusuzca dile getirmesine rağmen, yine de dine inancı varmış gibi davranmak zorunda kalmış ve '' tanrı bilir'' demekten kendini alamamıştır. Eseri akıcı bir dille bizlere kazandıran Turan Dursun'u sevgi saygı ve hasretle anıyorum. 14 ve 15. yüzyılın önemli düşünürlerinden İbn Haldun Evrim kuramını dile getirmekten çekinmiyor ve şöyle diyordu: ''Madenlerden başlayıp sonra bitkiler, daha sonra da hayvanlar biçiminde basamak basamak şaşılası bir oluşum. Madenler kesiminin sonu, bitkiler kesiminin başlangıcına bitişiktir. Örnek: Kuru ve tohumsuz bitkiler. Bitkiler kesiminin en son gelişme basamağında olanları, hayvanlar kesiminin ilkel olanlarına yakındır. Bitkilerin ileri derecede gelişmişlerine örnek: Hurma ve üzüm. Hayvanların ilkellerine örnek: Salyangoz, midye, istiridye. Bu hayvanlarda dokunma duyusunun ötesinde, herhangi bir duyma gücü gelişmemiştir. Söz konusu varlıkların birbirine yakın olmalarının anlamı odur ki, varlıklar dünyasından her kesimin en ileri gelişme aşamasında olanı, bir sonraki kesimin ilkel aşamasındaki biçimine dönüşme yeteneğindedir. Şaşılası bir yetenektir bu. Dönüşümler yoluyla hayvanlar dünyası çok genişlemiş, sayıları çoğalmış ve oluşum basamağında insana dek varmıştır. Düşünce ve görüş sahibi olan insan. Düşünen insan (Homo sapiens) aşamasına yükselme de duyu ve kavrama güçlerinin birlikte bulunduğu ama kavrayışın güç aşamasında, daha gerçekleşmiş düşünce ve görüş aşamasına varmadığı durumdan sonra gelişerek olmuştur. Bu aşamadaki hayvan, kendisinden sonra daha üst aşamada bulunan düşünen insanın ilkel biçimidir. Gözlemlerimize girebilen varlıklar içindeki gelişim ve oluşumların vardığı en son aşama budur.''

Mukaddime (2 Cilt Takım)İbn-i Haldun · Kaynak Yayınları · 20211,247 okunma

·

73 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Cafer Akkaya