Lanetli Avlu, okuduğum üçüncü Andriç kitabı oldu. İlki meşhur Drina Köprüsü idi, ikincisi ise Ömer Paşa. Andriç, Osmanlı bakiyesi bir Bosna’da doğmuş, Avusturya yönetiminde büyümüş ve bağımsız Yugoslav krallığı ve Tito Yugoslavya’sında yaşamış bir aydındı. Tam bir Balkanlıydı da diyebilirim. Hatta kitabın adıyla ilgili bir tespitimi de yazmak isterim. Avlu kelimesi Sırp/Hırvat/Boşnakçaya Türkçeden geçmiştir. Binlerce kelime gibi… Onlar Avlija derler. Hatta Dino Merlin’in meşhur Alija şarkısında da avlija diye bir ifade geçer ve Alija ile uyak oluşturur. Evet, avlu onların dillerine Türkçe’den geçmiştir lakin ilginç olan şu, bizim dilimize de Rumcadan geçmiştir. Sadece “avlu” kelimesi bile Balkanların nasıl birbirine hem bu kadar yakın hem bu kadar uzak kültürleri sinesinde bulundurduğuna bir örnektir pekala… Lanetli Avlu, bir novella ayarında. Andriç’in ölümünden sonra neşredilmiş. Eser aslında gayet başarılı ancak bir eksik bırakılmış hissi veriyor. Yani çok iyi bir mekan-kurgu yakalayan Andriç bunu bir romana çevirmek yerine kısa tutuyor diye düşündüm. Lanetli Avlu, Osmanlı İstanbul’unda bir mapushane avlusunu merkeze alarak orada bulunan bazı karakterlerin hikayelerini anlatıyor. Büyük adamlar, yazarlar her zaman evrensel konulara eğilirler. Adalet de bunlardan biridir. Andriç için Türk/Osmanlı düşmanı gibi ithamlar yapılıyor. Bu bence çok izafi bir durum. Andriç Türk düşmanlığı yaparken, mesela Sırp milliyetçiliği de yapıyor mu? Lanetli Avlu için cevap verirsem, böyle bir durum yok. Kitaptaki muhayyel İzmir valisi gibi tipler elbette ruhunu politikaya satmış, merhametsiz kişilikler. Ancak elinizi vicdanınıza koyup, söyleyin; bugün bile böyle politikacılar, bürokratlar yok mu? Durumdan vazife çıkaran, kendisi gibi düşünmeyen herkesi tehdit eden, hakaretin bin çeşidine maruz bırakanlar yok mu? Dahası bugün bile cezaevlerinde hukuksuz kararlar yüzünden yatan insanlar yok mu? Bunları dile getirmek o ülkeye düşmanlık mıdır yoksa iyiliği istemek midir? Kaldı ki Andriç’in hikayesinde İzmir valisine karşı iyilik timsali olan, adil bir İzmir kadısı da var. Keza, hikayenin baş aktörlerinden Kamil/Cemil hatta Cem Sultan, kötü mü nakledilmiş? Hayali kişilikler yerine gerçek karakterlerin anlatıldığı Bayezid/Cem kavgası ve bunun Avrupa’ya yansımalarında hem tarihi gerçeğe uygun hem de objektif bir anlatım vardı. Hapsedilmek, hele de haksız yere hapsedilmek gayet iyi anlatılmıştı. Atmosfer iyi verilmişti. Altı çizilecek satırlar vardı. Mesela, ""Bir devleti ve yönetimi tanımak ve istikbalinin ne olduğunu bilmek istersen o ülkede kaç tane namuslu, masum insanın hapiste olduğuna ve kaç suçlu ve kötünün serbest dolaştığına bakman yeterli..." gibiler... Bu arada eserdeki karakterin bazen Kamil bazen Cemil olmasını anlayamadım. Çeviri hatası mıdır? Kamil’i Cem Sultana çevirme çabası mıdır? Orijinal halini çok merak ettim doğrusu… Evet bir Drina Köprüsü değil elbette ama okunması gereken bir eser bence; hele de Balkanlara ve edebiyatına ilginiz varsa…

Lanetli Avluİvo Andriç · İletişim Yayıncılık · 2020352 okunma

··

140 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Mehmet Y.