Ülkemizde tarihe olan merakın yüksek olduğunu anlamak için her yıl yayınlanan kitapların sayısına bakmak yeterli. Ancak tarihi kitapların kalitesi konusunda bir tutarlılık gözlenmiyor. Bir yandan geçenlerde kaybettiğimiz üstad Halil İnalcık külliyatından kitaplara girerek konunun gerçekten duayeni birinin yıllar boyunca biriktirdiği değerli bilgileri akademisyenlik disiplini ve süzgecinden geçirerek okuyucuya sunduğu başyapıtları okuma olanağı varken bir yandan da genelde yakın tarihimizle ilgili yüzeysel ve neredeyse dedikodu düzeyinde kalan kitaplara rastlayabiliyoruz. Bugünlerde yazmayı planladığım bir kitap için genellikle 16. ve 17. yüzyıllar Osmanlı tarihiyle ilgili araştırmalar yapıyorum. Bu dönemle ilgili çok fazla kitap var doğal olarak ama okuyucuya katkıları konusunda her zaman iyimser olamıyoruz. Emrah Safa Gürkan genç bir öğretim üyesi, özgeçmişi çalışma alanı tarih olan biri için oldukça zengin. Bilkent'te Halil İnalcık hocayla master yapmış ve doktorasını Georgetown Üniversitesi'nde 16. Yüzyıl'da Osmanlı ve Habsburg İmparatorlukları arasındaki çekişmede casusluk faaliyetlerinin rolünü araştıran bir tezle tamamlamış. Gürkan'ın en önemli özelliklerinden biri, anadili dışında üç dili mükemmele yakın kullanması ve altı dili (ki içinde Osmanlıca ve Latince de var) okuyabilecek kadar kullanabilmesi. Bu sayede araştırmasını geleneksel olarak yazılı arşivelemeye çok önem vermeyen Osmanlı belgeleriyle sınırlamayıp, İtalya, İspanya gibi ülkelerin görece oldukça zengin arşivlerindeki belgelerle karşılaştırmalı olarak yapma olanağı bulmuş. Bu nedenle dönem aktörlerinin (korsanlar ve casuslar baş rolde olmak üzere) çok da iyi bilinmeyen özelliklerini ya da dönemin ilk bakışta açıkça görülemeyen atmosferini açığa çıkarabilmiş. Eğer kitabın bir ana temasını ararsak Gürkan özellikle dönem korsanlarının faaliyetlerinden yola çıkarak zamanın aktörlerinin basit bir Doğu-Batı medeniyetler ya da din savaşının aktörleri şeklinde olayların içinde yer almayıp kişisel ya da toplumsal tercihleri ve çıkarlarının peşinde son derece gevşek aidiyetler içinde olmaları ve kolayca saf değiştirmeleri diyebiliriz. Ayrıca kitapta - yine belgelerden karşılaştırılmalı olarak ortaya çıkarılıp nakledilen olaylara bakarak - dönemin oldukça karmaşık ve yoğun casusluk faaliyetlerinin - tam olarak bugünün casusluk kavramına uymasa da - analizini yapmış. Gürkan'ın bu konuda var olan yabancı belgeleri rahatlıkla bulup inceleyebilmesi - tabii bizzat gidip o ülkelerin arşivlerinde araştırma yapması da takdire şayan - ve kendi arşivlerimizde son derece sınırlı belge olması doğal olarak casuslarla ilgili Osmanlı tarafındaki genel düşünceleri çok ayrıntılı yansıtamaması sonucun doğurmuş, kendisi de bunu belirtmiş. Aynı çalışmanın simetriğini yapabilmek iyi olurdu (Osmanlı casuslarıyla ilgili Osmanlı tarafının düşünceleri ve eylemleri, ayrıca Batı'dan gelen casusların izlenmesi ve önlem alınmasıyla ilgili çok az şey var doğal olarak). Gürkan 500 sayfayı bulan Doktora tezinde bu konuyu bir kitapta alabileceğinden çok daha ayrıntılı be zengin bir bibliyografyayla sunmuş. Kitap genel bir okuyucuya yönelik yazıldığı için kuşkusuz bu düzeyde bir ayrıntı içermesi mümkün olmamış ama Gürkan akademisyenlik alışkanlığıyla kitapta da referanslarını ve belgelerini son derece sağlam tutmayı ihmal etmemiş. Bunun ortalama okuyucuyu zorlayabileceğini de kabul etmek lazım. Ben kendi açımdan kitabı daha önce pek girilmemiş bir alanda çalıştığı ve doğru bir tarih metodolojisi kullandığı için son derece beğendiğimi söyleyebilirim. Gürkan'ın aynı dönemle ilgili yazmış olduğu bir çok makalesi de İnternet'te (özellikle academia.edu'da) rahatlıkla bulunabiliyor, onları da konuyu tamamlamaları açısından tavsiye ederim. Ayrıca Osmanlı tarihi araştırmaları konusunda söyleşilerin yer aldığı Ottoman History Podcast ilginizi çekebilir : bit.ly/2vNm491

Sultanın CasuslarıEmrah Safa Gürkan · Kronik Kitap · 2017723 okunma

·

24 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Levent Mollamustafaoğlu