Bizi biz yaptığını düşündüğümüz statümüz, toplumsal rollerimiz; bizi tanımlayan mesleğimiz, isimlerimiz, ekonomik gücümüz elimizden alınsa ve bize kendimizden başka hiç birşey kalmasa ne yaparız? Kendimiz olarak kalır mıyız, yoksa değişir miyiz? Bizler toplumsal kimliklerimizin bize sağladığı konforun içerisinde kendini gerçek anlamda tanımadan; gerçek sınırlarını, gerçekte yapabileceklerini bilmeden yaşayan insanlar mıyız? Bir gün birisi, bir düşman bizi biz yaptığını düşündüğümüz bütün bu şeyleri bizden almaya kalksa buna ne kadar direnebiliriz? Değişir miyiz? Başka bir insana dönüşür müyüz? O zaman biz hangisi oluruz? Eski kimliğimiz mi, yoksa bu yeni kimliğimiz mi biziz? Hangisiyiz?
*** Yazının bundan sonrası kitapla ilgili spoiler içeriyor!
Katzenbach'ın başyapıtı muazzam bir kimlik hikâyesi anlatıyor bize: Hayatını mahvetmeye yemin etmiş bir düşmanın elinde oyuncağa dönüşen ve kendisine sadece intihar etme seçeneği bırakılan 53 yaşındaki psikanalist Ricky kitabın ilk bölümünde inanılmaz bir yıkılış hikâyesiyle sahip olduğu, olduğu, kendisini kendisi yapan ya da öyle olduğunu düşündüğü herşeyi kaybediyor. İkinci bölümde Ricky'nin yeni hayatını, yeni kimliğini kurma sürecini ve hayatını mahveden insanı bulma serüvenini okuyoruz. Beklenebileceği gibi Ricky bu muammayı çözüyor, evet, ama hangisi gerçek Ricky artık? Eski kimliği mi, yeni kimliği mi? Böylece Katzenbach bizlere herşeyini yitirerek gerçek kimliğini bulan, yaşanan bütün kötü olaylar nihayetinde kendini keşfetme, kendini tanıma, Murathan Mungan'ın deyişiyle kendini oldurma sürecine dönüşen bir adamın hikâyesini anlatıyor.
Katzenbach'ın üslûbunda aceleye yer yok: olaylar ve karakterimizin ruh hâli birbirine paralel olarak birbirini sara sara genişliyor. Katzenbach karakterlerini ciddiye alıyor; olaylar her ne kadar şaşırtıcı, ilgi çekici olsa da yazar ucuz, basit, sığ heyecan yaratacak oyunlara başvurmuyor. Kalemi usûl usûl anlatıyor hikâyeyi. Ricky ağır ağır yıkılıyor; ağır ağır ayağa kalkıyor, artık başka bir insan olarak.
Başkalarını bilmiyorum, ama yazarın kimlik meselesi beni çok etkiledi. Neden diye düşününce,aynı şekilde Ann Rice'ın Vampirle Görüşme kitabının da beni bu derece etkilediğini hatırladım; orada da insan kimliğini sonsuza dek yitirmiş, vampir olmasına rağmen insani ahlâk kodlarını bırakamayan bir vampirin ahlâki çatışmaları anlatılıyor; karakterimiz vampir olarak yaşarken insan olmayı bir türlü bırakamıyor ve bu çatışmalar yüzünden ne yeni kimliğini tam anlamıyla yaşayabiliyor ne eskisine gerçek anlamda veda edebiliyordu. Katzenbach da kendi karakterini bunu andıran bir duruma sokuyor: kimlik meselesinin hem de yaşlılıkta bir sorun hâline gelmesi; psikiyatrist gibi insanların kimlikleri üzerine çalışan bir insanın bu sorunun öznesi olması, yeni kimliğin suça bulaşması ve dahası bu kimliğin artık sahiplenilmesi gibi bir çok noktada yazar kendi karakterini şekilden şekile sokarak ona yeni ufuklar açıyor. Kendi açımdan bunu etkileyici ve ilginç buluyorum.
Benim için de en sevdiğim ilk 20 roman içerisinde yer alan Psikoanalist'in çok iyi bir edebiyat eseri olduğunu düşünüyorum. Bu anlamda herkese öneririm.
