"Halid Ziya'ya kadar romancı muhayyilesiyle doğmuş tek muharririmiz yoktur. Hepsi roman veya hikâye yazmaya hevesli insanlardır." diyor Ahmet Hamdi Tanpınar. Bu sözden ne anlaşılmalıdır? Halid Ziya'dan önce roman yazmaya girişmiş insanların teknik açıdan kusurlu, anlatımlarının sade ve sanat yoksunu olduğu. Peki bu doğru mu, tartışılır. Halid Ziya'nın Türk edebiyatına yeni bir bakış açısı getirdiği kuşku götürmez. Batılı romanın ilk örneği ne kadar Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat olsa da kusursuz anlamda Servet-i Fünûn'un bana kalırsa en önemli yazarı olan Halid Ziya'nın yazdığı eserler gösterilmeli. Halid Ziya'nın eserleri arasında ise Türk edebiyatında sağlam bir temeli olan ve yıkılmaz iki eser gösterilebil- ir: Aşk-ı Memnu, Mai ve Siyah. Bu iki eser Osmanlı zamanındaki edebiyat eleştirmenlerinin dikkatini pek tabii olarak çekmiştir. Aşk-ı Memnu'nun konusuna gelirsek herkesin bildiği gibi Bihter ile Behlûl'ün yasak aşkı. Ama yanlış ve eksik bir sınıflandırma yapmış oluruz böyle dersek. Çünkü Mehmet Rauf'un da dediği gibi Nihal'in Ziyagil Konağı'nda yaşananlar üzerine bina edilen psikolojik tutumu. Gerçi sadece Nihal değil, Adnan Bey'den tutun Beşir'e kadar herkes. Yazarın en başarılı olduğu taraf ise Nihal'in Bihter, Behlûl ve Adnan Bey arasında sıkışıp kalması. Küçücük Nihal bir o yana bir bu yana gidiyor ama yine de kendisini katıksız bir sevgiyle seven birini bulmakta zorlanıyor. Kimi sevse gidiyor. Ya konaktan ayrılıyor ya da Bihter'e yaklaşıyor. Bülend, Behlûl, Adnan Bey... Hepsinde kendisine karşı bir aldatılmışlık, bir uzaklaşma duyumsuyor. O raddeye geliyor ki konakta kendisinin bir fazlalık olduğunu düşünüyor. Bihter ile Behlûl'ün yasak aşkından bahsedelim biraz da. Bunu yazmak o zamanlar için cesur bir fikriyat gerektiriyor. Behlûl zampara bir tip. Yasak aşk neredeyse Behlûl orada. Bu durumda Bihter'le aralarında bir aşkın kıvılcımlanmaması imkansız. Ama Behlûl düşünemiyor ki bu aşk ona bir duvar örüyor. Bunun zamanla farkına varıyor çünkü aşkları sıradanlaşıyor. Düşünüyor ki bu aşka bir macera gerek. Ve günün birinde konaktan çıkıyor zamparalık yapmaya. Ama bu hareketi aşkının sonu oluyor. Bihter yalnızlaşıyor, Behlûl çöküyor. Adnan Bey'den bahsetmezsek olmaz. Gizli bir karakter olur kendisi. Ama önemli bir durumu temsil eder: iki kadın arasında kalmak. Ve o da çöker. Kitapta şunu diyor bize Halid Ziya, "Ölüm aşkların yok edicisi değildir, hatıralarla yaşar her zaman için." Ve kitabın son cümlesi, "Beraber, hep beraber, yaşarken ve ölürken..."

Aşk-ı MemnuHalid Ziya Uşaklıgil · Can Yayınları · 202118bin okunma

·

11 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Basri Öğüt