İyi bir yaşam için hangi eylemlere ihtiyacımız vardır? Aristoteles yaklaşık 2000 yıl önce bugün hala çalışılan bir konuyu açıklamak için Nikomakhos'a Etik kitabını yazdı. Aristoteles'e göre bireyin her eylemi bir amaca göre olmalıdır. İyi'nin amaçlanan her şeyde olduğunu belirtmiştir. Eylemlerde ortaya çıkan bütün amaçların ortak gayesi ve aynı zamanda bu dünyada varoluşun nedeni mutluluktur. Aristoteles'e göre yaşamın temel amacının mutluluğa erişmektir. Çünkü mutluluk herkesin istediği bir şeydir. Mutluluk kendinde tanrısallık göstermese de bizdeki en tanrısal öğedir. Bu yüzden hem bireyin hem de toplumun, mutluluğu gerçekleştirecek şartları yerine getirmeleri gerekmektedir. Aristoteles bu mutluluğa eudaimonia demiştir ve etik bir şekilde yaşamanın eudaimonia'ya ulaşmanın en iyi yolu olarak görmüştür. Aristo'nun etik anlayışı, günümüzde olduğu gibi ahlaki doğrulara göre hareket etmek olmadığını belirtmek gerekir. Aristoteles için, etik bir şekilde yaşamak iyi ya da mutlu bir hayat için gerekli eylemleri gerçekleştirmektir ve ona göre bu yaşam arkadaşlarla, zenginlikle, bollukla ve onurla doludur. Aristoteles bu bereketli yaşama ulaşmanın kendiliğinden olmadığını söyler. Sıkı bir çalışma ve mantık gerekmektedir. Bu nedenle Aristoteles mutluluğu bir duygudan ziyade geliştirebileceğimiz bir yetenek olarak görür. Bu sürece yardımcı olmak için ve insanların aşırılıklara yatkın olduğundan dolayı Aristoteles "Altın Orta" fikrini ortaya atmıştır. Altın orta iki aşırı arasında rasyonel bir denge bulmaktır. Örneğin cesaret erdemi iki kötülüğün arasında durur: Yetersiz cesaret korkaklıktır; aşırı cesaret gözü karalıktır. Altın Orta öğretisinin bir ölçülülük önerisi olduğuna dair yaygın bir yanlış yorum vardır. Orta her zaman iki uç davranış arasında olduğu için, Aristoteles her şeyde ölçülülüğü savunuyormuş gibi görünür. Ne var ki orta, sırf ötesine geçen ile gerisinde kalan arasında olduğu için, bundan erdemli kişinin her zaman ölçülü hareket ettiği sonucu çıkmaz. Örneğin bir çocuğa saldıran birini görseniz, ölçülü bir tepki açıkçası uygunsuz olur. Aristoteles’in teorisi, bu koşullarda saldırganca bir müdahaleyi herhalde destekler. Böyle bir davranış, kayıtsızlık ile intikamın şiddet uçları arasında olurdu. Bu, sonuç olarak mutlulukla dolu bir yaşama yani eudaimonia'ya öncülük eder. Aristoteles ayrıca bu kitabında siyaseti ahlakla ilişkilendirmiştir hatta siyaset ahlakça iyi olanın alanına girmelidir demiştir. Aslında Aristoteles bu kitabında Platon'un idealar kuramındaki iyi ideasını sorguluyor. Yani Aristoteles, bütün iyi şeyler üstünde kendinde iyi bir iyinin varlığını kabul etmiyor. Onun için tek tek birey olarak var olan insanlardan bağımsız bir insan ideasının mümkün olamayacağını belirtiyor. Platon’un her şeyin üstünde bir iyinin olduğu fikrini eleştiren Aristoteles, bilimlere böyle bir düşüncenin aykırı düşeceğini, bilimlerin, örneğin hekimlik, tikel şeylerle ilgilendiğini her şeyin üstünde olan bir iyiye hizmet etmediklerini söyleyerek reddeder. Doktorlar, tek tek insanları iyileştirmeye çalışır, tek tek insanların üstünde olan bir insan ideasını değil elbette. Aristoteles'in bu kitabında siyaseti ahlakla ilişkilendirdiğini söylemiştim bunu baz alırsak mutluluk arayışının aslında bir şehrin bütün yurttaşlarının mutluluğunun arayışı olduğu gerçeğine ulaşabiliriz. Yani aslında tek bir insanın mutluluğundan bahsetmenin mümkün olmadığını söyleyebiliriz. Bunlar haricinde Aristoteles bu kitabında "İnsan nedir, onu öteki canlılardan ayıran temel özelliği nedir, insanın işi nedir, varlığını öteki bitki ve hayvanların varlığından ayıran temel özelliği nedir insanın?" gibi sorulara yanıtlar bularak erdemi açıklayıp nasıl erdemli bir yaşama sahip olunacağından bahsetmiştir. Gerçekten ahlak ve etik olguları üzerinde çarpıcı argümanları olduğunu söyleyebilirim. Hem katıldığım hem de katılmadığım birçok düşüncesi oldu. Bazen bahsettiği olayları açıklarken aslolandan çok uzaklaştığını ve kendini kaybedip "neyse konumuz şu an bu değil" ile bulduğunu farkettim, bu noktalar biraz can sıkıcıydı ama onun haricinde anlatmak istediği olguları, olayları örneklerle açıklayıp pekiştirmesi akılda kalıcılığı kolaylaştırmış. Özellikle Platon'un Devlet kitabından sonra okunması hayli yararlı oldu diye düşünüyorum. Gelişime açık her yaştan insanın Aristoteles'in Nikomakhos'a Etik yapıtından edinebileceği bilgiler, büyük içgörüler ve yararlar olduğunu düşünüyorum.

Nikomakhos'a EtikAristoteles · Say Yayınları · 2014999 okunma

·

114 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.