Adorno ve Horkheimer "Aydınlanmanın Diyalektiği" kitap, Batı Aydınlanmacılığı üzerine temelli değerlendirme ve eleştiriler içeriyor. "Kesin bilgilerin ve allanıp pullanmış eğlencelerin selinde insanların bir yandan akıllanıp, diğer yandan aptallaştıkları"nı tutarlı örneklerle açıklıyor yazarlarımız. Mitolojik doğa ile aydınlanmış doğa bilimleri arasındaki ayrımı ortaya koyarak, aydınlanmanın da sırf bu görüşten sonra başladığını savunarak, dini anlayışların bu bağlamda mitolojik doğa algılayışından yana olduğunu vurguluyorlar. "En geniş anlamda ilerici bir düşünme olarak aydınlanmanın öteden beri amacı, insanları korkudan arındırmak ve efendi konumuna getirmek olmuştur. Aydınlanma tasarısı dünyanın büyüsünü bozmuştur. Söylentileri ve söylenceleri dağıtmak, kuruntuları bilgi yoluyla yıkmakla olanaklı olmuştur." Adorno aydınlanmayı nominalist bir tavır olarak niteler. Varlığı sözlendirme ve adlandırma ile aydınlanma daha da derinlere iner. Yine de Adorno´ya göre aydınlanma düşünme ile matematiği bir tutar. "Aslında aydınlanma matematiğe büyük eğilimle başlamıştır. Çünkü doğayı büyülerin dışında anlama ve açıklamanın biricik yolu matematiksel olarak düşünmek ve varlığa matematik ölçümlerle yaklaşmaktır." Aydınlama üzerine Kant´ın "İnsanın kendi suçuyla düşmüş olduğu bir ergin olmama durumundan kurtulmasıdır. Bu ergin olmama durumu ise, insanın kendi anlama yetisini bir başkasının klavuzluğuna baş vurmadan kullanmasıdır. Us tikeli genelden çıkarma yetisidir" gibi görüşlerine de aydınlık getiriliyor. Aydınlanmanın dinsel ve mitolojik büyülerden arınma başarısını anlatıyor. "Batıl inançlardan kaynaklanan doğa korkusunu aşmak için aydınlanma istisnasız tüm nesnel etki birimlerini ve şekillerini kaotik malzemelerden oluşan bir perde olarak göstermiştir." Adorno'ya göre bütün iyi şeyler bir zamanlar kötüydü, her ilk günah bir ilk erdeme dönüşmüştür. Son olarak aydınlanmanın, özellikle tüketici kültürel alanda yozlaşması da eleştiriliyor.

Aydınlanmanın DiyalektiğiTheodor W. Adorno · Kabalcı Yayınevi · 2010369 okunma

·

587 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.