İncelemeye nereden başlamalıyım bilemiyorum. İnanılmaz etkileyici ve beni şaşırtan bir kitaptı. Unutmayacağım bir kitap olduğunu söylemeliyim. Açıkçası yazarın Bosna Hersek de yaşanan o savaş dönemine, farklı dindeki insanlara böylesine objektif bir bakışla yaklaşmasını hiç beklemiyordum. Tarafsız ve tamamen objektif bir kitaptı. Bir psikolojik araştırma kitabı aslında. Savaş zamanı ve sonrasında çocukların yaşadıkları, hisleri, düşünceleri ve olaya yaklaşımlarını ele alıyor. Ve genele baktığımızda aradan geçen onca yıldan sonra bile bazı insanlar hala savaşı anlamlandıramıyor sadece farklı dinlere, ya da kökenleri sahip oldukları için çıkan savaşı anlamsız buluyorlar. Ve savaştan sonra tekrar Sırp ve Müslümanların bir araya gelme ihtimali konuşulduğunda hepsinin veridiği tepki aslında aynı olmuştu. 'Madem bir araya geleceğiz neden bunca acı yaşandı' bu o kadar haklı bir isyandı ki. Fakat savaş sonrasına baktığımızda insanların nasıl ayrıldığını net bir şekilde görebiliyoruz. Sırplar artık Bosna Herseğe dahil olduklarını kabul etmiyor Sırp Cumhuriyetine ait olduklarını düşünüyorlardı ve eskiden bir arada yaşadıkları Müslümanlara inanılmaz bir nefret algısı yer edinmişti içlerinde. Aslında genele baktığımızda savaşta en çok acıyı ve kaybı yaşayan kesimin Müslüman kesim olmasına rağmen hatta bir suçlunun bunla ilgili bir konuşması yer alıyordu kitapta. "Sırpların hak iddia ettiği topraklardan Müslümanları ve Hırvatları atmak için binlerce masum insanın örgütlü ve sistematik çabalarla kurban edildiği gerçeğine artık inanıyorum ve bunu kabul ediyorum. ...Bir daha asla kurban olmayacağımızı dair saplantımız yüzünden, kendimizi kurban edenlere dönüştürdük. - Bilyana Plavsiç, insan suçları işlediğini kabul ederken, 2002 " "Müslümanların Sırplardan nefret ettiğini ve aksini söyleyenlerin yalan söylediğini o kadar sık duyuyordum ki, Sırpların buna inanmaya ihtiyacı olduğunu çünkü ancak bu Müslüman nefretinin Müslüman komşularını zorla şehirden atmalarını haklı çıkarabileceğini ve nötrleyebileceğini anlamaya başlamıştım. (syf;206) " Bunlar kitapta yer alan bir kaç alıntı sadece ama yine de baktığımızda savaş her zaman çift taraflıdır ve her iki kesimden de insanlar hayatlarını kaybetmiş tarifi imkansız acılar çekmiştir. Savaş çoğu insanda dönüşü olmayan izler bırakmıştır. Ama yapılan araştırmalarda çocukların psikolojik olarak savaş algısından kurtulabildiği tespit edilmiştir. Daha doğrusu Savaş da yaşadıkları kötü anları, tecrübeleri benimsemiş onları benliklerinin bir parçası olarak görmüşlerdir. Yıllar sonra savaşı unutmasalarda artık tek istedikleri geleceklerini sağlayabilmek ve iyi bir işten ibaretti. Bir çoğu artık Sırp ya da Müslüman ayrımı yapmanın ne kadar saçma olduğunu önemli olanın insanlık olduğunu vurguluyordu. Özellikle Müslüman kesime baktığımızda çoğunluğu Müslümanlığın çok da önemli olmadığını , önemli olanın düzgün bir şekilde yaşamak olduğunu röportajlarda dile getirmiştir. Müslümanlık kültür ve inanç ile alakalıydı etnisite ile değil. Kitabın başlarında iki kesimden de yer alan çocuklara neden birbirlerinden nefret ettikleri sorulduğunda verdikleri cevaplar aynen şu şekildeydi; " + Bence bizden nefret ediyorlar. - Sen onlardan nefret ediyor musun? + Ediyorum. - Neden? + Çünkü onlar farklı bir milletten. " Savaş ve bunu çıkaran insanlar işte yıllarca bir arada yaşayan bu toplumda bu etkiyi bırakmıştır. Nedenini bilmeden ruhlarını esir alan o nefret algısını. Ama kitabın son sayfalarında, savaştan on yıl sonra yani, o savaş zamanını yaşamış bir kızın sözleri bence aslında tüm kitabın benim için özeti gibiydi. "Her şeyi siyasetten ibaret değil; her şey dinden ibaret değil. Çünkü ister Katolik, Müslüman veya Budizm olsun tüm dinler iyilik yapmakla ilgilidir ve buna uyarsanız yanlış yola sapmazsınız. ". Daha yazacak onlarca şey olmasına rağmen sadece okunması gereken bir kitap olduğunu söyleyerek incelememi bitiriyorum.

Ve Sonra Ateş Etmeye BaşladılarLynne Jones · Hep Kitap · 201748 okunma

··

88 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ayça KURT