Covid-19 sonrası dönemde yazılmış ve söz konusu salgının da etkilerini içerecek şekilde “yeni dünya düzeni” ile ilgili küresel yaklaşımı ve bu yeni düzen içinde Türkiye’nin büyük stratejisinin yol haritasını çizen geniş perspektiften okunması gereken bir kitap. Roman veya hikâye rahatlığında okuma bekleyenlerin beklentisini karşılamayacak olan ve geniş hacimli bir makale tarzında yazılmış kitap olduğunu söyleyebilirim. Kitapla ilgili aklımda kalan önemli hususları şu şekilde özetleyebilirim; Küresel sistemin içinde bulunduğu kriz tüm boyutları ile ele alınmış. Söz konusu kriz soğuk savaş sonrasında başlayan tek kutuplu ABD önderliğindeki dünyadan çok kutuplu sisteme geçiş sancısı olarak betimlenebilir. Küresel sistemin karşı karşıya bulunduğu bu krizin uluslararası sistemi değiştirmesi büyük olasılık arz etmektedir. Artık uluslararası sistemin başat aktörleri yalnızca devletler değil. Devletlerin yanında birçok aktör bulunmaktadır. Devletlerarası ilişkileri artık sadece konvansiyonel savaş, silahlanma ve çatışmalar etkilemiyor. Savaşların ve çatışmaların yöntemleri de görünür tarafları da önemli ölçüde değişime uğramıştır. Soğuk savaş sonrası ABD merkezli küresel sistem büyük oranda erozyona uğramıştır. Soğuk savaş sonrası tek kutuplu dünyadan bahsederken artık Çin-ABD şeklinde oluşan 2 kutupluluk da çok sürmeyerek daha ziyade çok sayıda aktörden oluşan güç dağılımları ortaya çıkmıştır. Tüm bu değişim ve dönüşümler beraberinde küresel sistemde gerilimleri artırırken güvenlik merkezli kırılganlıkları artırmıştır. Küresel sistemin bu dönüşüm krizi elbette sadece güvenlikle ilgili değildir. Neo liberal ekonomik düzen de sorgulanmaya başlanmıştır zira neredeyse her 10 yılda bir ekonomik krizler yüzünden oluşan rekabet nedeniyle ülkeler daha korumacı ve daha içe kapalı hale gelmeye başlamıştır. Küresel sistemin dönüşümden geçtiği böylesi bir dönemde Türkiye’nin dış güvenlik siyasetine dair stratejinin ne olması gerektiği kitabın ana konusunu oluşturmaktadır. Türkiye’nin son 20 yılı bu anlamda 3 farklı dönemi tecrübe etmiştir. 2002-2008 arasında Erdoğan daha çok iç dinamiklerin kısıtlayıcı etkileri ile yüzleşmiş ve bu kısıtlamaları AB reformları ile aşmaya çalışmıştır. 2008-2012 arasında tahkim edici adımlar atmaya çalışmış ve dış politikada derinlikli ve kapsamlı adımlar atmıştır. 2012-2020 arasında ise ilk başlarda içerde ve dışarda terör örgütleri ile çevrelenmeye çalışılan Türkiye 15 Temmuz hain darbe girişimini önleyerek bir kırılma noktası yaşamış ve bu tarihten sonra stratejide büyük değişimler olmuştur. Öncelikli olarak kurumsal reformlar hayata geçirilmiş, içerideki tehditler bertaraf edilmiş ve hemen ardından daha proaktif bir dış güvenlik siyaseti izlenmiştir. Bir çok cephede gücünü tahkim eden Türkiye kendi başına inisiyatif alarak sorunlarının üzerine gitmiştir. Bu sayede Türkiye’nin bölgedeki caydırıcılığı büyük oranda artmıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan, salgın sonrasında küresel sistemin büyük değişimler yaşayacağının mesajlarını vermiş ve 2. Dünya savaşı ile soğuk savaş sonrası dönemde yaşanan değişim ve dönüşüm sürecinde yapılan hataların bu defa yapılmayacağını ve Türkiye’nin hazırlıklarını derinlemesine yaptığını ve bu yaşanacak olan değişim ve dönüşüm sürecinde aktif rol alacağını duyurmuştur. Bu kapsamda büyük stratejinin bel kemiği sürdürülebilir istikrar olmalıdır. Ancak bu istikrarın gerçekleşmesi ve küresel anlamda söz sahibi olmak için öncelikle Türkiye’nin ekonomik, askeri ve endüstriyel alanda stratejik özerkliğini sağlayacak bir seviyeye gelmesi gerekmektedir. Bu anlamda Türkiye’nin savunma sanayinde yakaladığı ivmeyi sürdürmesi son derece elzemdir. Türkiye’nin bulunduğu coğrafyada önümüzdeki 10 yılda kapsamlı dönüşümlerin yaşanması ihtimali çok yüksel ihtimal gözükmektedir. Her türlü ihtimale hazır olması gereken Türkiye hareket kabiliyeti yüksek ve esnek bir dış ve güvenlik siyaseti benimsemek zorundadır.

Küresel Dönüşüm Sürecinde Türkiye'nin Büyük StratejisiMurat Yeşiltaş · Seta Yayınları · 202010 okunma

·

51 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Akif Göktürk