İçe bakışın insanı nasıl dünyada olup bitenlerle ilgilenmeye, öznel yaşantının nesnel bilgiye, topluma karışmayıp tek başına yaşamanın insanlarla yardıma hazır bir paylaşıma yöneltebileceğini göstermesi, Rilke yaşamının alabildiğine büyüleyici başarılarından biridir. Advent de çocukluk-gençlik, yalnızlık-toplum arasındaki gerilimli ilişki, yaşam-ölüm ya da sevgide cinsiyetler arasında kutuplaşma, ayrıca sanat-sanatçılar, dinler-kiliseler konularında bize vazgeçilmez görünen bilgiler sunmakta, belli sorunlar üzerinde bizleri düşünmeye çağırmaktadır. Rilke için bir düşün adamı nitelemesini yapmak da mümkündür. Kısa ve biraz isteksiz de olsa, aldığı felsefe ve sanat tarihi eğitimi onun dünyaya bakışını etkilemiş olsa gerektir. Neden bu ilgi? Evet, büyük bir sanatçıdan söz ediyoruz ama bugün için bir anlam verebilir mi Rilke? Evet, verebilir. Çünkü, Rilke maddi uygarlıkla ilgili kuşkuları dile getiren ve Batı uygarlığının sürüklendiği düşünsel çıkmazları işaret edenlerden. Modernleşme tasarısının en önemli eleştirmenlerinden biri olarak belirmesi, onun bugün bile önemsenmesini sağlıyor. Advent, önsözde verilen bilgiye göre Hristiyan dünyasında Hz.İsa‘nın doğum şenliği olarak kutlanan Noel‘e varış öncesi dört Pazar gününü kapsayan, kutsal sayılan bir süre. Süre sonunda 24 Aralık günü Hz.İsa‘nın varsayılan doğumuyla gerçekleşir. Almanca konuşulan ülkelerde, Advent süresince kutsal pazar günleri mum ışıklarıyla vuslata yaklaşılır. Kitapta Rilke‘nin dinsel pathosu belirir. Bir başka Hristiyanlık, Kilise‘dir sözünü ettiği. Gençlik yıllarında eşe dosta gönderdiği şiirlerinden oluşur. Doğa tasarımının yanına inanç tasarımını ekliyor ve sanki bir meleğin katedralini yükseltiyor. Bir bakış, kavrayış ve duygu geliştiriyor, şiirde. 'Dünyaya düşmüş meleğe düşsel bir yuva..' Bu dönem şiirlerini, şiire giriş, denemeler olarak görmekte, bağırlarındaki ipin ucunu ele geçirmekte yarar olduğunu belirtmeliyim.Bir kavgası vardır. Dileği kutsanmış özlemiyle süzülmektir. (Yine melek!) Yalnızlığı azizdir. Advent şiirlerinin hafif, kısa ömürlü, günübirlik geçiciliklerinin şairin genel yaratısı içinde yerini ne abartmalı, ne hafife almalı. Rilkenin gençlik şiirlerinde dikkati çeken temel özellikler; katı, acımasız bir iç eğitim, şiir dili disiplini yönünde kendini şiirlerde hiç de ele vermeyen kıyıcı, sert yaklaşım, denemeci tutum ve denilebilir ki dinsel, romantik, bedensel, toplumsal bir yüzleşme zorundalığı. Doğadan çok insan ilişkilerine aşırı duyarlı bir Rilke. İki karşıt uçlu manyetik alan içerisine çekilen ve moleküllerini (sözcüklerini), olanca ciddiyetiyle kutuplar arasında şiir alanı içerisinde dizmekle uğraşan genç bir adam.. Bu durum dünyayı al(gıla)maktan yorulmuş birinin solgun da olsa melekleşerek, görevli bir ozan gibi yeni varlık kuruculuğuna yönelmesine yol açıyor. Yeni varlık(-dünya) Araf‘tadır. Ne yazık ki, günümüzde pek çok sanatçının başına gelen Rilke'nin de kaderi olmuş durumda: Adının ve el yazısının işlendiği çay fincanlarından gömleklere dek tüketim çılgınlığına sunulmuş bir imge Rilke. Oysa kendisi, şiirin temel kaynaklarından birinin "eşyaya dikkatle bakmak" olduğunu savlamıştı. Ama böyle tüketim nesnesi olan eşyaya değil elbette, yaşamın simgesi olan eşyaya.

AdventRainer Maria Rilke · Cem Yayınevi · 200565 okunma

·

151 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

meursault •○