Fichte'nin özgür ve ahlaksal olarak etkin 'kendi'ye ön ilgisi böylece daha baştan açıkça ortaya koyulur. Onun deneyimin zeminine yönelik kuramsal soruşturmasının altında yatan ve bunu esinlendiren şey insanın özgür ahlaksal etkinliğinin bi- rincilliği üzerine derin bir kanıdır. Fichte Kant'ın kılgısal usun, e.d. ahlaksal istencin birincilliği üzerindeki diretmesini sürdü- rür. Ama inanır ki bu birincilliği ileri sürmek için arı idealizmin yolu seçilmelidir. Çünkü Fichte Kant'ın kendinde-şeyi saflıkla sürdürmesinin arkasında pusuda yatan Spinozacılık hayaletini, Doğanın yüceltilmesini ve özgürlüğün yitişini görür. Eğer bu hayaleti başımızdan atacaksak, ödün yadsınmalıdır.
Hiç kuşkusuz, Fichte'nin 'eğilim ve ilgi' tarafından yaratılan etki düşüncesini onun felsefecilerin yüz yüze geldikleri ilk seç- me konusunda tarihsel olarak koşullu tablosundan ayırabiliriz. Ve düşünce o zaman Karl Jaspers'in 'dünya-görüşleri ruhbilimi' dediği alanda hayranlık verici görüntüler sergiliyor olarak görü- nebilir. Ama böyle bir kitapta bu çekici konunun bir tartışmasına girişme düşüncesinin yarattığı kışkırtmaya kapılmamak gerekir
Sayfa 53
