Amerika Kıtasının Müslüman Denizciler Tarafından Kolomb Öncesi Keşfi ve Piri Reis
Fuat SezginSözler ve Alıntılar
Yaklaşık sekiz yüzyıl süren Arap-İslam kültür dünyasının yaratıcı dönemi modern kartografya tarihçileri tarafından hemen hemen hiç bilinmezken, Menzies Kuzey Asya ile ilgili oldukça ayrıntılı kartografik tanıtımını Çinli deniz subaylarına mal etme yetkisini kendisinde görmektedir. Söz konusu verilerin toplanmasının çok uzun zaman gerektireceği gerçeğine rağmen, Menzies bu uçsuz bucaksız alanın haritasının 1421 ile 1423 tarihleri arasında gerçekleşen Çin deniz seferi sırasında çıkarıldığını varsaymaktadır.
Sayfa 20Kitabı okudu
Piri Reis haritasının kıyı şeridi enlem ve boylam olarak bazı noktalarda modern atlastan neredeyse hiç sapma göstermemekte, bazı noktalardaysa sadece 0.5° ila 2º'lik bir sapma görülmektedir. Bu da 18'inci yüzyıl öncesi Avrupa kartografya tarihinde görülmeyen bir mükemmellik derecesidir.
Sayfa 28Kitabı okudu
Arap-İslam kültür çevresinde yaşayan astronom ve coğrafyacıların gökyüzünü dünyanın farklı bölgelerinden, uzun yıllar aralıksız gözlemlediğini unutmamak gerekir. Bunlar gelişmiş, aletlerle donanmış, gözlemevleriyle enlem ve boylam ölçmüş ve toplanan veriler ışığında dünya haritaları çizmiş veya bunları düzeltmişti.
Sayfa 20Kitabı okudu
...dört haritadan üçü, yani Piri Reis, Juan de la Cosa ve Alberto Cantino tarafından çizilen haritalar birbiriyle ilintili gibi görünmektedir, ancak birinin diğerinden kopya edildiğine dair herhangi bir işaret yoktur. Ama tümünün bir ana nüshadan çıkmış olma ihtimali mevcuttur. Tabii burada önemli olan nokta, her üç haritadaki ve özellikle de ilk ikisindeki Brezilya sahil şeridi tasvirinin hem enlem hem de boylam olarak şaşırtıcı derecede gerçeğe yakın bulunmasıdır. Ortak noktalar bazı adaların yerleştirilişinde de görülmektedir. Bu da ana haritanın enlem ve boylam ağı taşıdığı ve çok sayıda doğru bir şekilde ölçülmüş koordinatalara dayandığı sonucuna götürüyor. O tarihlerde gerçeğe çok yakın boylam ölçümünün yapılabildiği tek bölge Arap-İslam kültür dünyasıydı. Avrupa'da bilinen, boylam farklarının, astronomik olayların, özellikle ay tutulmalarının iki ayrı yerde gözlemleri ile zaman farkı ölçme metodu idi ki bu, doğru ve taşınabilir kronometre henüz olmadığı için kabul edilebilir bir doğruluk sonucuna ulaştırmıyordu. Bunu bizzat Kolomb'un da başını ağrıtan koordinat ölçme çabalarındaki büyük hatalarında da görmek çok aydınlatıcıdır. Kendi ifadesine göre Kolomb, 14 Eylül 1494 günü ay tutulmasını gözleyerek (Haiti'nin güney doğusunda kalan) küçük Saona adasıyla Portekiz'in Cape St. Vicente arasındaki boylam farkını 5½ saat yani 82°30' olarak ölçmüştü. Gerçek değer 59°40' idi.
Sayfa 34Kitabı okudu
...günümüze ulaşan kartografik belgelerin en ayrıntılı ve en önemli olanı Piri Reis'in Atlantik haritasıdır. Menşeine dair yaygın inanışın aksine bu harita muhtemelen, 1474 yılında Floransa'lı Paolo Toscanelli tarafından Lizbon'da Canonicus Fernam Martins'e gönderilen orijinal bir Arap haritasının İtalyan versiyonuna dayanmaktadır. Kolomb'un yanında işte bu haritanın bir nüshası bulunmaktaydı.
Sayfa 47Kitabı okudu
Müslümanların veya Arapların 4'üncü/10'uncu yüzyılın ilk yarısından itibaren, önce Portekiz ve sonra da Batı Afrika sahillerinden batıya seyahat ederek defalarca Okyanus'u geçmeye çalıştığına dair tarihsel kanıtlar mevcuttur. Amacın genellikle "Okyanus'un karşı yakasına ulaşmak olduğu açıklanmıştır. Kartografi alanındaki başarılar, denizcilik bilgisinin Arap-İslam kültür dünyasındaki hayret verici gelişmesi, ve çoğunlukla Avrupa'lı kopyeler üzerinden günümüze ulaşan kartografik materyal bana şu kesin inancı kazandırdı: Müslüman denizciler 9'uncu/15'inci yüzyılda Okyanus'taki yeni kıtaya ulaşmakla kalmayıp oranın haritasını da çıkarmaya başlayanlardı.
Sayfa 46Kitabı okudu
Piri Reis'in eserinde Akdeniz'in tüm bölgeleriyle ilgili öylesine güvenilir detay bilgi vardır ki, tüm bu malzemenin tek bir kişi tarafından sağlanmış olduğu inanılacak gibi değildir.
Sayfa 52Kitabı okudu