Atlas Dergisi - Sayı 362 (Haziran - Temmuz 2023)
Atlas DergisiSözler ve Alıntılar
"Pizza" kelimesi ilk defa MS 997 yılında Güney İtalyada yazılan Latince bir metinde geçiyor;"ateşle kabuğu karartmak" anlamındaki Latince "picea" kökünden geliyor.
Sayfa 42Kitabı okudu
NAPOLİ'DE BİR AZİZ MARADONA
Napoli’nin dar ve hareketli sokaklarında tanıştığım 70’lerindeki Alessandro, “Napolilerin hayatta en çok korktukları iki şeyden biri Vezüv Yanardağının patlayarak kenti lavlar altında bırakması, diğeri de Napoli futbol takımının küme düşmesi” diyor. “Hangisi daha korkutucu?” deyince “tabii ki Napoli’nin küme düşmesi” yanıtını alıyorum. “Peki Maradona?” diye sorunca Alessandro istavroz çıkarıp içinden dua ediyor, sonra ağzından “o bir aziz” sözleri dökülüyor...
Sayfa 38Kitabı okudu
KÜÇÜK AKBABALAR
Türkiye’nin yaz göçmenlerinden biri küçük akbaba. Her yıl binlerce kilometre uçuyor, kış mevsimini Afrika’da geçirdikten sonra ilkbaharda Türkiye’ye geliyor ve her yıl bu uzun ve etkileyici yolculuğunu tekrarlıyor.
Ülkemizde sarp kayalık alanlarda ürüyor, ovalarda ve dağlık bölgelerde, genellikle kurak açık arazilerde, çöplüklerde, tavuk çiftlikleri ve mezbaha atıklarına erişebildikleri alanlarda besleniyor, yavrularını dünyaya getiriyor ve sonbaharda topluca Afrika’nın yolunu tutuyor. Kuzey Yarımkürede üreyen küçük akbabalar kıtalararası göçlerini Cebelitarık Boğazı’nın en dar kısmını veya İstanbul ve Çanakkale boğazlarını kullanarak yapıyorlar.
Ankara’nın Beypazarı ilçesi küçük akbabaların bu uzun yolculuğunda son derece önemli bir nokta; zira Türkiye’de üreyen en kalabalık popülasyon burada gözleniyor. Ülkemizdeki küçük akbaba popülasyonu kesin bilinemese de bin ila 2 bin çift olarak tahmin ediliyor.
Beypazarı’nda küçük akbabalarla ilgili envanter çalışmalarında 100’den fazla yuva sayıldı. Küçük akbabalar Beypazarı’nın kayalık vadilerine yuva yapıyor ve yavrularını bu alanlarda büyütüyor. Avrupa’nın en küçük akbabasına yuva olan bu alanların korunması, türün devamlılığı için dünya ölçeğinde önem taşıyor. Beypazarı çöplüğü yıllarca küçük akbabaların beslenme alanı oldu. Çöplük artık yok ama tür burada üremek ve beslenmek için hâlâ uygun şartlar bulabiliyor. Ancak önlem alınmadığı takdirde küçük akbabaların yakın gelecekte yok olacağı düşünülüyor.
Sayfa 31Kitabı okudu
Soğukta plastik “yiyen” mikroplar
Dünyanın en önemli çevre sorunlarından birine dönüşen plastikle ilgili en büyük çıkmazlardan biri, çok azının geri dönüştürülebilmesi. Peki, mikroplar dünyayı bu çıkmazdan kurtarabilir mi? Grönland (Danimarka), Svalbard (Norveç)ve İsviçre’de araştırmalar yürüten İsviçre Federal Enstitüsü, bazı mikropların 15 derece sıcaklıkta bazı plastik türlerini parçalayabildiği, bir diğer deyişle "plastiği yediği"ni fark etti. Grönland ve Alpler toprağında plastik parçalarını yakan araştırmacılar, ilerleyen aylarda plastikte bakteri ve mantar gelişimi gözledi. Bir yıl sonra plastikteki mikropları topladılar ve kaç çeşit plastik tüketebildiklerini tespit etmek için laboratuvarda kontrollü testlere başladılar. 34 mikroptan 19'u bazı plastikleri parçalayan enzimler salıyordu. Ancak bu enzimler geleneksel plastik polietilen değil, sadece biyolojik olarak parçalanabilen plastik türleri üzerinde etkiliydi. Mikropların 30 derece gibi yüksek sıcaklıklarda plastiği parçalayabildiği biliniyor. Düşük sıcaklıklarda plastik yiyen mikroplar ise geri dönüşümde daha az enerji tüketilmesi anlamına gelebilir. Frontiers in Microbiology'de araştırmaları yayımlanan bilim insanları, şimdi çalışmalarını plastiği parçalayan enzimler üzerine yoğunlaştırdı.
Sayfa 16Kitabı okudu
Brignoli'nin Hatırası
Hacı Akif Mağarası, diğer birçok mağara gibi nadir canlılardan oluşan zengin bir biyoçeşitliliğe sahip. İtalyan araknolog paolo mercello brignoli, Hacı Akif Mağarası'nda yaptığı çalışmalarla bilim dünyasına büyük katkıda bulundu.
Kagge'nin işaret ettiği üzere artık insan giderek daha az yürüyor ve dünyayı fiziksel değil, daha çok zihinsel düzeyde, çoğunlukla da karşısındaki ekranlardan algılayıp deneyimlemeye meylediyor. İnsan yürümekten uzaklaştıkça, yaşam giderek daha soyut bir tecrübeye dönüşüyor.
"Oturarak geçen hayat somutlugunu kaybeder. Varoluş soyutlanır"
Erling Kagge
Sayfa 3Kitabı okudu