Determinizm ve Mekan
Yalçın KoçSözler ve Alıntılar
Klâsik fiziğe göre,hız ve enerji gibi nicelikler sonsuz-küçük (infinitesimal) ölçüde bölünebilirler.Bu bölünebilirlik klâsik fiziğin matematiksel yapısını oluşturan diferansiyel-integral hesabın sonsuz-küçüklerin hesabı olmasıyla mümkün kılınır.Bundan dolayı da, enerjinin artması/eksilmesi gibi değişmeler süreklidir. Ancak, klâsik fiziğin çerçevesinde oluşturulan tasvirler, doğa'daki nesnelerin temel tasvirleri değildir. 1900 yılında Max Planck'ın kara cisim yayınımı' nı (black body radiation) açıklamak için kullandığı bir hipoteze göre,harmonik osilatörün enerjisi kuvantize'dir; yâni, kesintili değerler ile sınırlandırılmıştır.
Vira bismillah
J.S.Bell,"Einstein-Podolsky-Rosen Paradoksu üzerine" başlıklı yazısında, EPR argümanını şöyle değerlendiriyor: "Einstein, Podolsky ve Rosen'ın paradoksu, kuvantum mekaniğinin tam bir teori olamayacağını ve ek değişkenlerle tamamlanması gerektiğini gösteren bir argüman olması için geliştirilmişti.Bu ek değişkenler,teoride nedensellik (causality) ve yerellik'i (locality) onaracaklardı.Bu notta, sözkonusu fikir matematiksel olarak şekillendirilecek ve kuvantum mekaniğinin istatistiksel tahminleri ile bağdaşmadığı gösterilecektir." (Bell 1964, s.196).
Bilmenin sınırları
Nesnelerin gözlemlenmemiş olması durumunda fiili bir mekân'dan sözedilemez. O zaman,böyle bir durum için nesnelerin 'belirli dış sınır' ları da düşünülemez.Bir nesnenin 'dış sınır' ını bu nesnenin mekân'daki yeri bel irler.Ancak.mekân'a ait bir gözlem öncesinde mekân'ın kuvvede mevcut (potential) olması nedeniyle,'dış sınır' da fiilî olamaz.Dolayısıyla. nesnelerin 'dış sınır'ları , bu nesnelerin mekân'a bağımlı bir şekilde gözlemlenmeleri sonucu fiiliyet (actuality, gerçeklik) kazanır.
Özdeşlik Ayırtedilmezliği İlkesi
Monadoloji'de şöyle dile getiriyor: "Tabii ki.her Monad'ın,başka her Monad'dan farklı olması gerekir.Çünkü, doğa'da tamamiyle birbirine benzeyen ve aralarında içsel bir fark (internal difference) ya da en azından özünlü (intrinsic) bir nitelik üzerinde temellendirilen bir fark bulunması mümkün olmayan iki varlık (being) asla bulunmaz." (bkz. Leibniz 1898,s.222,9)
Hâlâ yapıyorum.. Çünkü, (...)
Özdeşlik'i (hüviyet,identity) mekân'a bağımlı kılmak şeklindeki yanlışların (dar anlamdaki) analitik felsefe bağlamında pek sık yapıldığını görüyoruz.Bu tür analitik felsefenin metafizik ve ontoloji bakımından kavramsal derinlikten yoksun olması nedeniyle ortaya çıkan bu gibi yanlışlara, bu tür felsefenin önde gelen düşünürlerinden Strawson'un şu temelsiz iddiasını örnek verebiliriz: "Maddesel bir şeyin hüviyet'i (identity) için gereklerden bir tanesi,bu şeyin varolmasının (existence), zamanda sürekli olması gibi, mekânda da sürekli olmasıdır." (bkz. Strawson 1959,s.37).