Adalet, Osmanlı Devleti'ni asırlarca ayakta tutan en mühim unsurdu. Bu hissin zayıflaması, çöküşün hem sebebi, hem de neticesi oldu. Padişahlar bile, hukukun önünde boyun eğdiler. Bir seferden dönerken, askerin, ekinlerini çiğnediklerinden yakınan köylüye, Kanunî Sultan Süleyman; "Peki bizi kime şikâyet edersin?" diye latife edince, köylü; "Kanuna şikâyet ederiz, kanuna!" demişti.
Adalete verilen bu ehemmiyet, Osmanlılara büyük bir itibar kazandırdı. Hıristiyan halklar, kendilerine hüsnükabul gösterdi. Osmanlıların, Ortadoğu, Kafkasya ve Balkanlar gibi problemli bir coğrafyada, çeşitli kavim ve kültürleri bir arada nasıl yönettiğini, bugün insanlar merak ediyor. Pax Ottomana adı verilen dünya düzeninin unsurları nelerdir? Osmanlı Devleti'ni asırlarca dünyanın süper gücü yapan hangi prensiplerdir?
İngiltere kralını, bir heyet göndererek Osmanlı hukuk sistemini inceletmeye sevk eden sır nedir? Halifelikten kardeş katline, kölelikten çok evliliğe, devşirmeden tımara, gayrımüslimlerden vakfa, faizden mirasa kadar eski adalet hayatımız...
