Atatürk kendini, “Bedenimin babası Ali Rıza Efendi, hislerimin babası Namık Kemal, fikirlerimin babası ise Ziya Gökalp’tir” diye tanımlamıştır.
Kitap 1923 yılında yayınlanmış ve Mustafa Kemal'in de o vakitler bu kitabı okuyup etkilendiği ve Cumhuriyet'in kurulmasında bu fikirleri uyguladığı bilinmektedir.
Kitaba gelirsek, kitabın adı "Türkçülüğün Esasları"... Ad olarak bakarsak Türkçülüğün ne demek olduğunu bilmeyen biri için kitabın bize ırkçılık, kafatasçılık, faşistlik adı altında düşünceler pompaladığını düşünebilir. Ama öyle değil, hem de hiç!...
Zira Ziya Gökalp'e göre "Türkçülük, Türk milletini yükseltmek demektir."
Gökalp'e göre her milletin bir konuda kendini geliştirmiş olduğunu, Türkler'in ise ahlak ile ön plana çıktığını söylüyor. Diğer unsurları da diğer medeniyetlerle kaynaşarak o açığı kapatması gerektiğini söylüyor.
Gökalp kitap boyunca şunu anlatıyor: Türkler özünü, dinini, dilini ve kültürünü korumalı ve Batı medeniyetine girmelidir demekte. Batının bilimini, sanatını, edebiyatını, teknolojisini öğrenip, kendini bu konularda da geliştirmelidir diyor. Türklerin farklı medeniyetlerden alacağı unsurlarla beslenip gelişeceğini ve ancak böylece gerçek bir medeniyetin parçası olacağını örneklerle ve bilimsel yöntemlerle anlatıyor.
Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletini muasır medeniyetler seviyesini çıkarmak ve bunu nasıl ya da neden yapmamız gerektiğini anlayıp, öğrenmek istiyorsanız bu kitabı okuyunuz, lütfen.
"Ey bugünün Türk genci! Bütün bu işlerin yapılması asırlardan beri seni bekliyor!" -Ziya Gökalp
Ziya Gökalp’in Türkçülüğü, ırka dayalı bir Türkçülük değildir. Onun Türkçülük düşüncesinin temeli aynı kültürü yaşayan, aynı havayı soluyan milletin ülkü birlikteliğidir.
İmparatorluktan, milli devlete geçiş süreci yaşayan bir toplumun yol haritasını takip edecek ve milli devletinde temellerinin inşa ediliş sistemini okuyacaksınız…
10 yaşında ki oğluma 
Nutuk kitabını bitirdikten sonra okutacağım ilk 
