Mazi bugüne ve geleceğe hizmet ettiği ölçüde üstün bir değere sahiptir. Olumsuzluklara batan geçmiş ve büyük yanlışların hatırası, fertlerin sağlığını ve gücünü sürekli tehdit eden, yok edici bir silah olarak belirir.
Uzun ince bir yolun sonuna gelmiş gibiyim. Kalın sisler çöktü ufkuma. Önümdeki karanlığımı aydınlatacak ışığım kalmadı. Görünen o ki meçhule yolcuyum zira!
Bab-ı Âli'nin dirayetli hizmetkarları olarak Yahudilere ne kadar kıymet veriyorsam, Filistin'e dair kurdukları tasavvurlara da o kadar düşmanım. (Sultan Abdülhamid Han)