Kitap yoga öğretileri, özerkleşme teknikleri, yoga ve brahmancılık, yoganın zaferi, budizmde yoga teknikleri, yoga ve tantracılık, yoga ve simya, yoga ve yerli hindistan olmak üzere toplamda sekiz bölümden oluşuyor. Hal böyle olunca Brahmancılıktan Budizme, Taoculuktan Hinduizme, Şamanizme kadar çeşitli dinlere ve ritüellerine ilişkin yaklaşımları yakından izleyebilme fırsatınız oluyor. Bahsedilen dinler ve alt topluluklarının ritüelleri, çeşitli öykülemeleri ve bunların yoga öğretileri ile birleşen ayrılan yönlerine değiniliyor.
Derinlemesine bir inceleme yapan bu eseri okumak, terminolojiye hakimiyeti gerektiriyor. Bu noktada kesinlikle Mahabharata, Rigveda, Upanishadlar gibi kaynaklardan ön okuma yapılması halinde kitabın daha akıcı olabileceğini düşünüyorum. Aksi takdirde dhyāna, purusha, āsana, dhāranā, tapas, prānāyāma, yogānga, siddhi, ehāgrata, samādhi gibi Sanskritçe kelimelerle ilk kez karşılaşmak, kitabın akıcılığını ve derinleşmesini engelliyor.
Genel anlamda yoga ve çeşitli ritüellerin çoğunun temelinde “özgürleşme” yatıyor. İnsanın içine hapsedilen ruhun özgürleşmesi… Nefesle, çileyle, mudrāyla, mantra ve mandalalarla ruhu özgür bırakmak… Özgürleşerek varoluş düzlemini zorlamak, insanlık durumunu aşan başka bir oluş halini içselleştirebilmek... Mircea Eliade, bu kitabında bizi öncelikle farklı farklı inançlara, motivasyonlara, öykülere, ritüellere tanıklık ettirecek bir yolculuğa çıkarıp akabinde tüm kesişmeler ve yol ayrımlarını kitabın son sayfasında şu cümle ile özetliyor: “Her şey özgürlükten ne anlaşıldığına bağlıdır.”
