Aslında iki 'Devlet' kitabı var. Biri Platon'un meşhur kitabı. Ama önce İbni Haldun okumaya karar verdim. İbni Haldun müslüman tarihinin altın çağında (8-14 yy) yaşamış bir alim. Batıya göre sosyolojinin babası. Kitaplarından en meşhuru 'Mukaddime' hala Oxford gibi üniversitelerde okutuluyor. Bu kitapta ise bir devletin nasıl doğup yükseleceği ve nasıl batabileceğini anlatıyor. Bunun yanında, devletin kendini nasıl sürdüreceğini, nasıl ihtiyarlayacağını yada nasıl parçalanacağını, devlet adamlarının yozlaşmasını, devletin ticarete girmesinin zararını, vb bunun gibi devlet ile alakalı bir çok konuyu yemek tarifi verir gibi anlatıyor.
Mesela bunlardan benim dikkatimi en çok çeken kısımlarından birisi şu: İbni Haldun'a göre devlet ihtiyarlama çağına girdiğinde merkeze doğru küçülür. Merkez kalp gibidir. Kalp ele geçirildiğinde beden yenilgiye uğrar. Merkez mağlup edilirse çevresinin elde kalması yarar sağlamaz. Bunun en somut örneği Sasani devletinin merkezi yıkıldığında çevre illeri ona bir yarar sağlamadı. Ama Bizans Şam'da mağlup olunca merkeze (Istanbul) çekildiler ve tekrar güçlendiler.
Bu bağlamda şunu söyleyebilirim. Milli mücadele zamanında başkent olan İstanbul, İtilaf devletleri tarafından kuşatılmış, bir nevi koma hali gibi ölmeye yakın haraket edemez hale gelmişti. Fakat Atatürk, merkezi Istanbul'dan Ankara'ya taşıyarak devletimizi komadan çıkarıp aynı zamanda ölmekten kurtararak büyük bir askeri deha örneği göstermiştir. İbni Haldun'un doğruluğu bu olayla tekrar teyit edilmiştir diyebilirim. İlgi duyanlar için gayet fikir verici bir kitap.
