Ne birileri tarafından ilahlaştırılan Abdülhamid ne de her şeyiyle yerilen bir Abdülhamid. Gerçekten Abdülhamid'i konu alan kitaplar arasında en objektif en güvenilir kaynak. İyisiyle kötüsüyle, hükümdarlık yaptığı zaman dilimiyle, kendisinden önce gelişen olayların etkisiyle hüküm süren Abdülhamid 32 yıl 7 ay tahtta kaldı. Toprak kaybı da oldu, borçlar da oldu, yeri geldi memurunun maaşını da ödeyemedi, ama öte yandan çok zeki, dengeci, akılcı siyasetiyle hasta adamı 32 sene ayakta tuttu. "Siyasi değerlendirmeler, günün ihtiyaçları çerçevesinde haklılık kazanmak amacı güden kısa vadeli bakışlardır. "
