1932 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı'nın bir genelgesiyle yürürlüğe giren ve 1941 yılında kanun hükmüne bürünen Arapça ezan okuma yasağı, yukarıdaki örnekte gördüğümüz gibi yalnız Müslüman cemaati ikiye bölmekle kalmış, köyleri, kasabaları, ilçeleri ve şehirleri, velhasıl bütün Türkiye'yi keskin bir bıçağın darbesi gibi ikiye ayırmıştır.
(Sayfa
Soykırım gibi adi bir suçu Türklerin atalarına ve dedelerine yamamalarını kimse beklememelidir. Çünkü buna hem bizim hakkımız yok, hem de atalarımızın olmayan birşeyle suçlanmasını hiçbir şekilde araştırmalar ve bilim kabul etmiyor. Ama diğer taraftan mesela sadece Ermeniler’in 1915–20 arasında katlettikleri Müslümanların sayısı 530 bindir. İsim isim köy köy tesbit edebildiklerimiz bunlar. Hastalıktan vs. sebeplerle ölenleri bunun içerisine dâhil etmiyorum. Fiilen öldürülenler bunlar. Mesela 1915 Nisan’ında Van, Rus askerlerine Ermeniler tarafından teslim edildiğinde Van’dan kaçan 80 bin Müslüman’ın 30 bini Ermeniler tarafından öldürüldü. Van yerle bir edildi. Bunun örneği hâlâ duruyor. Eski Van şehrine, kale dibindeki şehre gidip baktığınızda hiçbir binanın ayakta olmadığını görürsünüz, yıkılmış vaziyettedir. Aynı şey o tarihlerde Erivan’dan, yani bugünkü Ermenistan’ın başkentinden sürülen Müslümanlar için de geçerlidir. O sıralar Erivan’ın nüfusunun %80’i Müslüman Türk’tür. Bu insanlar hiç kalmamacasına buradan sürülmüştür. Kafkasya’dan 1915’de sürülenlerin sayısı 1,5 milyona yakındır. Bunların ancak 702 bini Anadolu’ya gelebilmiştir. Büyük Ermenistan hayali bu katliama sebep teşkil etmiştir. Büyük Ermenistan hayalini kapsayan 6 doğu ilimizde ortalama %16 olan Ermeni nüfusu oranını, devlet kurmak için %50’nin üzerinde tutmak istiyorlardı. Savaş için cepheye giden askerlerimizin geride bıraktıkları eşleri, çocukları, anne babalarını katlettiler, kadınlara tecavüz ettiler. Böyle ağır bir durumdan geçti Anadolu.
Hüdavendigar Vilayeti Valiliği, Dahiliye Nezaretine gönderdiği 18 Mart 1915
tarihli yazısında, Dağıstan Müfrezesinin Bursa'daki 300 personelinin "pelerin, elbise, cephane, kundura, iç çamaşırı vs . bilcümle levazımının" tamamlandığını bildirir. Bütün malzemeler Müdafaa-i Milliye Cemiyeti Bursa Şubesi tarafından temin edilmiştir
