21 Mayıs 1864, Çarlık Rusya’sının 155 yıl önce Çerkesleri vatanlarından sürdüğü tarih. Resmi olmayan rakamlara göre 1,5 milyona yakın Çerkes sürgüne tabi tutuldu, 400 bin ila 500 bine yakını ise açlık, salgın hastalık, zorlu yolculuk nedeniyle hayatını kaybetti.
Srebrenitsa’da Bosna halkının, Hocalı’da Azerbaycan halkının, 21 Mayıslarda Çerkes halkının acısını derinden hissedip paylaşabilmek insan olmak noktasında birer zorunluktur. İnsanca ve birbirimizi anlayarak yaşadığımız, birbirimizin acılarına kayıtsız kalmadığımız bir dünya diliyoruz…
“Deniz kenarında yedi yıl boyunca atılmış insan kemikleri vardı. Kargalar erkek sakallarından ve kadın saçlarından yuvalarını kurarlardı. Deniz yedi yıl boyunca karpuz gibi insan kafataslarını atıyordu. Benim orada gördüklerimi düşmanımın bile görmesini istemem.”
Karadeniz'in hırçın dalgalarına nice ağıt yakıldı, nara atıldı, sitem edildi.
Ancak dalgasında çok şey gizliydi bizim için. Kimsenin duyamadığı ninnileri biz duyduk, içli aşk hikayelerini biz dinledik, visalsiz hasretin gözyaşlarına biz eşlik ettik.
Biz izledik Karadeniz'in sularında ana vatan yolunu. Taşımaya devam ediyoruz yüreklerimizde Soçi'nin, Kuban'ın, Elbruz'un umudunu.
Evet, en iyi biz biliriz bir ulusun kanıyla kararan Karadeniz'i...
Rusya’nın Kafkasya’yı fethi, çağımızın barbarlık tarihinin en feci tablosunu oluşturur. Kafkas dağlılarının direnişini kırabilmek için 60 yıllık askeri terör ve kıyım gerekti.
-Jan Karol-