Osmanlı tarihi,bazılarının göstermek istediği gibi bir ''sultanlar tarihi değil, kökü tarihin derinliklerinde olan bir milletin kendini ihya ,topraklarını inşa hareketidir.
Gergef gibi bütün tarihi ören bu düşünceye istikamet veren gücün adı ise ,''i'la-yi kelimetullahtir. Tarih bir milletin soluğudur.