"Gözlerin fitnede ebrun ile enbaz mı ki
Dil, asılmağa iver zülfüne, canbaz mı ki
Bizi kahr eylediğin lütfuna ağaz mı ki
Neyi ki, şive mi ki, cevr mi ki, naz mı ki"
" Sanmanız kim terk-i can etmek bana âsan değil
Hiç anınçün gam yiyem mi can durur cânan değil
Katı düşvâr oldu halim bilmezem kim neyleyem
Görmemek müşkil seni görmek dahi âsan değil"
-Tacizade-
(Sanmayın ki sevgili için canımı vermek benim için kolay değil. Taçlı için canımı bin kere verir bir canın hesabını yapmam. Uğruna can verilir. Lakin vermeyeceğim şey canandır. Halim gitgide kötüye gidiyor ne yapacağımı bilemiyorum. Çünkü seni görmemek ayrı bir dert görmeye dayanamamak ayrı bir dert.)
"Merdüm-i dideme bilmem ne füsûn etti felek
Giryemi kıldı füzûn eşkimi hûn etti felek
Şirler pençe-i kahrımda olurken lerzân
Beni bir gözleri âhûya zebûn etti felek"
Kitap akademik olarak yazılmış. Sultan IV. Murad'ın saltanatının başlarını ve sonlarını birbirinden ayırarak çok güzel bir biçimde anlatmış. Şahsiyetinden ve tebdili gezdiği sıralarda yaşadığı olaylardan bahsedilmiş. Ayrıca seferleri tek tek ele alınarak detaylıca anlatılmış. Kısacası eser, Sultan IV. Murad'ın hakkında neredeyse tüm bilgileri kapsamlı ve tarafsız bir biçimde kaynak göstererek çok güzel ve anlaşılır bir dille okuru sıkmadan anlatmıştır. Sultan Murad devrini merak edenler için çok güzel bir kaynak olduğunu düşünüyorum
Hicvleri ile herkesi usandıran ve yazdığı hicvler yüzünden öldürülen Nef'i'ye yazılan bir beyit şöyledir:
"Gökten Nazîre indi Sihâm-ı Kazâ'sına
Nef'î diliyle uğradı Hakk'ın belâsına"
Kitapta birkaç hikaye ve yazarın düşüncelerini belirttiği yazılar yer alıyor. Hikayelerde Sultan II. Abdülhamid hakkındaki ağır ithamlar biraz rahatsız edici olsa da kadınlar hakkında yazmış olduğu yazının çok etkileyici olduğunu düşünüyorum.
Kitabın ilk kısmı aşk konuluyken ortalarında asıl konu başlıyor. Boşnak Müslüman halkının Sırplar tarafından nasıl zor günler yaşadığı Boşnak bir genç kızın gözünden anlatılmış. Okurken tüyler ürperten bu kitap ne yazık ki gerçeklerden yola çıkılarak yazılmış. Savaşın masum insanlara ne kadar zarar verdiğini net bir şekilde gösteriyor. Bu yüzden Boşnak halkının yaşadığı sıkıntıları anlamak ve savaşın iç yüzünü anlamak için okunması gereken bir kitap olduğunu düşünüyorum.
Kitap o kadar güzeldi ki hiç bitmesin istedim. İki farklı zamanda üç hayatın son kısımda birleşmesini ve anlatılan hayatların karışmadan güzel bir düzenle ilerlemesini çok sevdim. Ayrıca muhacirliğin ne demek olduğunu çok iyi bir şekilde anlatıyor. Şehit mektubunu okurken hüzünlendiren kitapta Azerbaycan Türk'ü kardeşlerimizin her zamanki gibi zor zamanımızda nasıl güzel destek olduklarına ve yardım ettiklerine de değinilmiş.