Akış
Ara
Mesajlar
Bildirimler
Kaydedilenler
Ne Okusam?
Profil
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.17
Ekonomik yapının sağlam ve istikrarlı olması, servet
ve gelirin toplumun bireyleri arasında âdil dağıtılması, çağdaş siyasal kuruluşun sorunsuz yaşaması için zorunludur.
Sayfa 315Kitabı okudu
Faşizm ve Komünizm
Parti-devlet [...],
bilgi akışı üzerinde mutlak denetim, kamplar sistemi. [...]
Hukukun hor görülmesi, şiddetin yüceltilmesi, dine yönelik baskılar,
partiye tapma, faşizm ve komünizmin ortak yanlarıdır. İki rejim de
benzer devrimci tutkuları, burjuva bireyciliğine karşı beslenen nefreti,
kurtuluşu tarihin akışına bırakmama kaygısını, halkın birliğine olan
inancı, fanatik hoşgörüsüzlüğü harekete geçirirler. Siyasette temel
olan bir şeye, ortak bir düşmana sahiptirler: Liberalizm ya da liberal
demokrasi. Komünist için liberalizmin gerçeği faşizmde, faşist için ise
komünizmdedir. Ama en azından ikisi de, onları birbirlerinden ayıran
bu yalancı arabozucuyu ortadan kaldırmak konusunda hemfikirdirler.
"Nazisme et communisme, la comparaison interdite", Tarihçi François Furet ile mülakat, L’Histoire, mart 1995
Sayfa 408Kitabı okudu
Cumhuriyet
Öte yandan, Mustafa Kemal Paşa da cumhuriyet ilân etme yolunda kamuoyunun hazırlanmasını tercih etmişti. Bilindiği gibi cumhuriyet, bir "hükümet krizi"ne çözüm olarak ilân edilmiştir. Gerçekte ise bu kriz tümüyle yapaydı ve daha meclis açıldığı sırada tasarlanmıştı. Nitekim, meclisin açılmasından sonra kurulan Fethi (Okyar) Bey hükümetinde içişleri bakanı olmaması ve bu görevi de Fethi Bey'in üstlenmiş olması, cumhuriyetin ilânına doğru atılan ilk adımdı. Neden böyle yapıldığına dair doyurucu bir açıklama olmadığı gibi, Fethi Bey'in 24 Ekim'de içişleri bakanlığından istifasının da ciddi bir gerekçesi yoktu. Amaç, "Büyük Millet Meclis Hükümeti" sisteminin zaafını bahane ederek rejim değişikliği yapmaktı.
Sayfa 44Kitabı okudu
"Köleleşmiş zihniyet"
Sen saatler boyunca kuyruklarda bekledikleri için onlara acıyorsun; ama onlar beklemeyi pek doğal buluyorlar. Ekmek, sebzeler sana berbat görünüyor;
ama daha iyisi yok. Sana gösterilen eşyaları kaba buluyorsun; ama seçme
şansı yok. Burada önemli olan, insanları daha iyisini beklerken olunabileceği
kadar mutlu olduklarına ikna etmek; insanları başka her yerde onlardan daha az mutlu olunduğuna ikna etmek. Bu da ancak dış dünyayla tüm iletişim
kesilerek başarılabilir. Paris’te de metro olduğunu söylediğimde kuşkuyla gülümsüyorlar. İçlerinden biri (üstelik bunlar çocuk değil, eğitim almış işçiler)
Fransa’da da okullarımız olup olmadığını soruyor. Biraz daha bilgili bir başkası, omuzlarını silkiyor: Okullar, evet, Fransızlar’ın da okulları var, ama orada çocukları dövüyorlar. Bu bilgiyi güvenilir bir kaynaktan almış. [...]
Bugün dünyadaki başka hiçbir ülkede, Hitler’in Almanyası’nda dahi, zihinlerin buradakinden daha az özgür, daha ürkek, daha köleleşmiş olduğunu
sanmıyorum.
André Gide, SSCB’den Dönüş (Paris, 1936).
Sayfa 404Kitabı okudu
Atlas Tarih - Sayı 62 (Ocak-Şubat 2020)Atlas Tarih Dergisi · Doğan Burda Dergi Yayıncılık · 202019 okunma
Ahmet Kuyaş
Yakın toplumsal tarihimiz, başarısız deneyimleri, hayal kırıklıkları ve "biz adam olmayız"larla dolu sancılı bir demokrasi tarihidir. Tarih, günümüzün siyasal çekişmeleri doğrultusunda ve o çekişmelere bir tür cephanelik oluşturmak için yazıldığı müddetçe, bu değişmeyecek.
Sayfa 24Kitabı okudu
Nitelik mi Nicelik mi
Türkiye’de 1927’de yapılan ilk sayımda, ülke nüfusu 13,6 milyon kişi çıkmıştı. O zamanın anlayışına göre bir ülkenin güçlü olabilmesi için kalabalık olması gerekiyordu. Dolayısıyla, Türkiye nüfusunun hızla artması amaçlandı. Gerçekten de,
75 yılda ülke nüfusu beş kattan fazla arttı. Oysa, yurttaşların niceliğinden çok, niteliği
önemliydi.
Sayfa 315Kitabı okudu
FAŞİSTLER - MUSSOLİNİ İKTİDARDA
Demokratik İtalya’nın kurumları korunmuştu, ama bunların gerçek anlamda hiçbir yetkesi yoktu. Parlamento faşist yöneticiler tarafından seçilen kişilerden oluşuyordu. Sonunda, 1939’da kurulan Faşyo ve Lonca Meclisi parlamentonun ye-
rini aldı. Faşist Parti ve devlet arasında artık sıkı bir bağ oluşmuştu. Tüm siyasî yetkililer partiye katıldılar. Devletin en üst düzey organı olan Yüksek Faşizm Konseyi, bakanları, parti yetkililerini ve rejimin üst düzey yöneticilerini bir
araya getiriyordu. Ama gerçekte iktidar Mussolini’nin elindeydi.
Sayfa 371Kitabı okudu
NAZİLER ve PROPAGANDA
Büyük kitlelerin özümleme yeteneği çok sınırlı, sağduyusu zayıf, bellek boşluğu ise geniştir.
Dolayısıyla her türlü etkili propaganda az sayıda önemli noktayla sınırlanmalı, bu noktalar dinleyicilerin en sonuncusuna kadar herkesin anafikri kavrayabilmesi için tek tip formüllerle gerektiği kadar tekrar edilmelidir. [...]
Bir halk kitlesinin çoğunluğu ne profesörlerden, ne diplomatlardan oluşur. Soyut fikirlerle bu
kitleye pek ulaşılamaz. Buna karşılık, onu duygusal alanda ele geçirmek daha kolaydır ve
olumlu ya da olumsuz tüm tepkilerinin gizli dayanakları da bu alanda bulunur. [...]
Sayfa 394Kitabı okudu
FAŞİZMİN (PARTİ İDEOLOJİSİNİN) MEŞRULAŞTIRILMASINDA TARİH
Antik Roma dönemine sürekli göndermeler ve büyük arkeoloji çalışmaları ile (Roma’da imparatorluk
forumlarının toprak altından çıkarılması) Mussolini, ulusal gururu onarmayı denedi.
Sayfa 375Kitabı okudu
III. Meşrutiyet
Sultan VI. Mehmet Vahdettin'in, Damat Ferit Paşa'yı gönderip yerine Ali Rıza Paşa'yı sadrazam yapmasını ve yeni hükümete 7 Ekim 1919'da seçim çağrısı yaptırtmasını, halkın kendisine mutlak monark gözüyle bakmasından korkmasıyla açıklamak zorundayız. Nitekim, hasta olduğuna dair bir yalan uydurup, Müdafaa-i Hukukçuların çoğunluğu elde ettiği Meclis-i Mebusan'ın açılışına gelmemiştir. Hâlbuki, siyasetin cilvesi bu aşamada kendisine de pekâlâ yeni bir rol biçebilirdi. Çünkü Müdafaa-i Hukukçular Sivas'ta başlattıkları oyunu İstanbul'da da sürdürmüşler ve yeni seçim dönemine, "Dördüncü Devre-i İntihabiye" (Dördüncü Seçim Dönemi) demişler, yani II. Meşrutiyet hiç bitmemiş gibi davranmışlardı. Bununla da yetinmeyip sultana bir de cemile (hoşa gitmek için yaranma) yapmışlar ve kendilerine, önderleri Mustafa Kemal Paşa'nın isteğine karşın, "Müdafaa-i Hukuk Grubu" adını almayıp, sultan adına yapılan açılış konuşmasında geçen bir terimi, "Felah-ı Vatan" (Vatanın Kurtuluşu) terimini isim olarak benimsemişlerdi.
Sayfa 22Kitabı okudu
Acaba Cumhuriyete Mi Geçsek?
Cumhuriyet dedikoduları o kadar yayılmıştır ki, Mondros Bırakışması koşullarının uygulanmasını denetlemek üzere o sıralarda Erzurum'da bulunan İngiliz subayı Yarbay Alfred Rawlinson, Londra'ya döndüğünde konuyu Dışişleri Bakanı Lord Curzon'a açmıştır. Anadolu'ya 1919 sonlarında ikinci gelişinde de, aynı konuya ilişkin olarak Erzurum'daki XV. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa'nın ağzını aramış ve Paşa'dan, "Bizde cumhuriyet olamaz, çünkü an'anevî padişahlığa karşı hürmet ve muhabbet çoktur" yanıtını almıştır.
Sonuç olarak, 1919 yazında birçok seçkinin kafasında cumhuriyet ilân etmek gibi radikal bir siyasal program oluştuğu kesindir. Ancak bu fikirde olanların siyasal seçkinler arasında çok küçük bir azınlık oldukları da kesindir. Dolayısıyla cumhuriyet fikrinin, bazılarının tercihi olmakla birlikte, Erzurum ve Sivas kongreleri sırasında önemli bir gündem maddesi olmadığı ve salt dedikodu konusu olarak kaldığı söylenebilir. Tabii kimilerinin, bazılarının iktidarı ele geçirmeleri hâlinde cumhuriyetin ciddi bir gündem maddesi olabileceğine ilişkin bir tedirginlik duymuş olmaları da unutulmamalıdır.
Sayfa 19Kitabı okudu
Türk de ''vakit'' demekti; ama tam da ''olgunluk vakti''. Türk kuyaş ödi ''gün ortası'' demekti. Çünkü öğle vakti güneşin en olgun zamanı idi. En ısıtıcı ve en yaratıcı.
Sayfa 102
FAŞİZM - NAZİSİZM - KOMÜNİZM
Gerçekten
her üç rejim de liberal demokrasinin karşı kuramını
oluşturuyordu. Başlıca özellikleri şunlardı:
- Şefin tanrısallaştırılması,
- Tek parti tarafından denetlenen devlet,
- Korku ortamı ve toplumun topyekûn parti-devlet tarafından denetlenmesi,
- Muhaliflere karşı zulüm ve toplama kampları.
Bireyi doğumundan ölümüne kadar tüm alanlarda kuşatma arzusu ile hareket eden bu rejimler, özgürlük kavramı ile bağdaşmıyorlardı.
Sayfa 407Kitabı okudu