Sohbetümden ar edüb ey gül meni terk etme kim
Gül olur efsürde terk-i sohbet-i har eylegec
(Ey güle benzeyen sevgili, benim ile beraber bulunmaktan utanıp beni terketme. Zira gül dikenle beraber olmaya terkederse solar.)
Gül dikenden ayrılırsa solar. Çünkü koparılmıştır. Aşık kendini dikene, sevgilisini de güle benzetiyor.
Aşık bir dikendir, fakat gül diken sayesinde yetişir ve taravetini muhafaza eder. Aşık olmazsa sevgili olmaz. Güzellik, onu seven anlayan var oldukça vardır. Yoksa güzel yoktur. Eğer benden ayrılırsan solarsın
diyor.
Bu hüsn ve aşk meselesidir. Hüsn olmazsa aşk olmaz, aşk olmazsa hüsn olmaz. Bunlar esasen birbirini tamamlayan ve nihayet "bir" olan iki görünüştür. Vücud-ı mutlak, kendi güzelliğini güzeler şeklinde var etmiş,
sonra dönüp aşıkların gözünden onu temaşa eylemiştir.
Kendi hüsnün hublar şeklinde peyda eylemiş
Sonra dönmüş çeşm-i aşıkdan temaşa eylemiş
Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun'u, Şeyh Galib'in Hüsn ü Aşk'ı aynı mevzu ve inanışı aksettiri
Şeyh Galip’in çok sanatlı üslûbunu, tefekkür ve sanat mekanizmasını oldukça şümûllü bir şekilde aksettiren bu iki beytini Divan Edebiyatı’nın çok geniş bir sâhasını aydınlatacağı için seçmiş bulunuyoruz. “Var” redifli bu gazelin matla’ı şudur:
Kandîl-i dil ki şu’le-i meyden ferâğı var
Yâkutdur ki cism-i terinden çerâğı var
Yanıp tutuşması
Eseri Yekun Olarak Ele Almak
Rahmetli Ali Nihat Tarlan'ın mazmunculuğunun ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın temaları öne çıkaran yaklaşımlarının ağırlığı altında teşekkül eden zevkler, edebi eserin bütünlüğüne ermekte tabii ki zorlanıyorlar.
Sayfa 113 - Necmettin Turinay
Zerdüşt ailesine Spitama deniliyordu. Hanedan ve beyaz/asil ırktan gelme demek. Annesi Fraşustur kızı Dughahova, babasının adı da Pouruşaspa idi. 23 Bazı kaynaklarda onun annesi 15 yaşında bakire iken kendisine bir ışık gelmiş ve o ışıktan Zerdüşt'e hamile kalmıştır diye bilgiler var. Tıpkı Kur'an'da anlatılan Hz. İsa'nın Meryem'den babasız olarak dünyaya geldiği iddiası gibi. Öyle anlaşılıyor ki, babasız dünyaya gelme efsanesi Hz. İsa'dan önce de varmış ki, onunla da devam etmiştir. 24
23 Prof. Ali Nihat Tarlan, Zerdüşt'ün Gataları, s. 1-12, Avesta, s.11, Venddat 19/4 ve 6, Avesta, Yesna 29/8.
24 a-Şehristani, el-Milel ve'l Nihal, s.265-68. b-Cahit Can, Zerdüştçülük,
Zerdüşt ve Hukuk, s.282, Ömer Rıza Doğrul'dan naklen.
Sayfa 18
