Yüz küsür yıllık çabamızın adı, hürriyet ve hukuk devleti mücadelesidir. Ama bir türlü memleket, Batı ülkelerinin daha on sekizinci yüzyılda eriştiği hürriyetlere kavuşamamıştır.
Türkiye’de sağın da, solun da Mustafa Kemal’e bakış açısı, nesnel gerçeklere, tarihsel verilere dayanmıyor, ‘kuyruk acılarına’ dayanıyor. Açıkça görülen bir şey var, Mustafa Kemal şu ya da bu şekilde 1919’dan itibaren Anadolu’da kademe kademe vaziyete hâkim olmuş, o kargaşalıkta her birisi kendisine göre bir devrime ya da iktidara oynayan çeşitli kişi ve kuruluşları birer birer haklayarak, kendi anladığı iktidarı, kendi tasarladığı Cumhuriyeti kurmuştur.
(...), bir sohbette Namık Kemal, Mithat Paşa'ya Sultan Abdülaziz'i ve V. Murat'ı kastederek, "İki tanesini götürdün, Sultan Abdülhamid'i de indirebilirsin..." diyor. Yine Mithat Paşa'nın "Şimdiye kadar Âli Osman oldu, bundan sonra da Âli Mithat olur..." tarzında söylemleri var.
Bu konuşmaların hepsi Sultan Abdülhamid'in kulağına gidiyor ve bir gün Mithat Paşa'ya "Hakkımda konuştuklarınız kulağıma geliyor, böyle yapmayın. Yoksa sürerim sizi..." diyor.
- O zaman sultanın sürgüne gönderme hakkı var?
Tabii, anayasanın maddesi var. O maddenin koyulması da oldukça ilginç. Mithat Paşa, genç padişahı istediğimiz yere çekeriz düşüncesinde ve o sürgüne gönderme maddesi vasıtasıyla da bize muhalif olan ne kadar kişi varsa bu yolla sürgüne göndeririz diye düşünüyor. Fakat öyle olmuyor, kendi aleyhine olur.
