Kumukça
Kıpçak grubuna ait bir Türk lehçesi olan Kumuk Türkçesi; Tatar, Kazak, Kırgız, Başkurt, Karakalpak, Kumuk, Nogay, Karaçay-Balkar, Kırım Tatar ve Karay Türkçeleriyle birlikte tarihî Kıpçak Türkçesinin bugünkü çağdaş temsilcilerinden biridir. Kumuk Türkçesi; büyük çoğunluğu Rusya Federasyonu’na bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyetinde, geriye kalan kısmı Çeçen ve Osetya Cumhuriyetlerinde yaşayan Kumuk Türklerinin konuştuğu dildir. Kumuk Türkleri, Türk boylarının kuzey, yani Kıpçak koluna; Kumuk Türkçesi de Kıpçak lehçe grubuna dahil edilmektedir. Zengin bir halk edebiyatına sahip olan Kumuk Türklerinin yazılı dili, önceleri Kazan ve Kırım tesirindeyken, Sovyet devrinden sonra, bugünkü yerli lehçe edebî dil halinde gelişmiştir. Kumuk Türkleri, 1928 yılına kadar Arap alfabesini kullanmışlardır. 1928’den 1938 yılına kadar on yıl Latin alfabesi kullanmışlar, 1938 yılında Sovyet idaresi tarafından alınan karar sonucunda Nogay, Kırım, Altay ve Şor Türkçeleriyle birlikte Kiril alfabesine geçmek zorunda kalmışlardır. Azerbaycan Türklerinden sonra Kafkaslardaki en kalabalık Türk grubu olan Kumuklar çoğunlukla Rusya Federasyonuna bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyetinde (1992 tahminlerine göre 250 bin kişi), geriye kalan kısmı (yaklaşık 50 bin kişi) Çeçen ve Osetya Özerk Cumhuriyetlerinde yaşamaktadır. Rusların Kuzey Kafkasya’yı istila etmesinden sonra Türkiye’ye göç ederek bugün Tokat, Sivas ve Çanakkale’ye bağlı köylerde yaşamaktad olan Kumuklar da bulunmaktadır.( kaynak; Journal of Turkish Studies:(2013) Ercan Alkaya )
#kumuk #kazak #nogay #turk #azerbaycan #tatar #kırgız #özbek