Horatius, şiire ( yaşadığı dönemde edebiyatı da kapsayan bir terimdi) ve genel olarak sanata, Platon ve Aristoteles gibi kuramsal ve felsefi bir açıdan değil, uygulamaya yönelik, pragmatist bir bakışla yaklaşır. Ancak, klasik geleneğe özgü ölçütleri gözden kaçırmaz -sanatın gerçeğin bir yansıması olduğu, sanatçının inandırıcı olması gerekliliği ve iyi bir eserin uyması gereken estetik kuralları-, bunları kendi öğretisinin de temeli olarak kabul eder.
Türkiye İş Bankası Yay. 1. Baskı: Haziran 2016, İSTANBUL
İnsanlar neden dine ihtiyaç duyarlar;
Dinin en azından şimdiye kadar başka hiçbir şeyin, yani ne sanatın, ne bilimin, ne siyasetin veya felsefenin bu kadar başarılı bir biçimde karşılamadığı bazı en temel, en hayati işlevlerini birkaç ana başlık altında ifade edebilirim:
1) Din, birinci olarak veya her şeyden önce insanın yaşamasının, hayatını sürdürmesinin en temel koşulu olan toplumsallığı, yani insanın başka insanlarla bir araya gelmesini sağlamakta, yani toplumu kurmaktadır.
2) Din insana bilimin henüz ortaya çıkmadığı, çıkmasının da mümkün olmadığı çok uzun çağlar boyunca içinde yaşadığı dünya, bu dünyanın yapısı, işleyişi hakkında bilgi vermekte, onun bilgi ihtiyacını karşılamaktadır.
3) Din, toplumu kurmak üzere bir araya gelen insanlara, onu devam ettirmek ve geliştirmek üzere kendileriyle işbirliğine, iş bölümüne girmek ihtiyacında, zorunda oldukları daha başka insanlarla da barış ve güvenlik içinde yaşamalarını mümkün kılmak üzere hukuk ve ahlak kuralları, normları vermektedir.
4) Din, insanın sevdiği varlıkları, yakınlarını kaybetmesi olayı ve kendisinin de bir gün öleceği bilinci karşısında hissetmemesi mümkün olmayan korku ve çaresizliğin yarattığı depresyonu, travmayı önlemek üzere kendisine ümit verici bir gelecek sunmakta, acılarını ve hayal kırıklıklarını azaltmaktadır.
Hep birlikte günün tadını çıkarabiliyorlarsa, o zaman sorun yok. Sanatın ve halkın arasındaki ilişkinin kökeni bu değil mi? Liszt, yalnızca Beethoven için ikinci sınıftır. Sözde kalburüstü kişiler bunu hararetle tartışırken, halk, bu tartışmaların dışında bırakılır ve herkesin sevdiği parçaları dinleyerek eğlenirler. Onlar için, yazar vesaire hiç mühim değildir. İssa da Kappore de veya Ma-bo da yazmış olsa, ifade ilginç değilse ilgilerini çekmez. Kendilerinin, sosyal görgü kuralları uğruna sanatı öğrenmeye veya zevklerini geliştirmeyi zorlamazlar. Yalnızca yüreklerine dokunan eserleri bilirler kendilerince. Bu kadar.
Sayfa 68Kitabı okudu
Bu, sözde "Çağımızın yeni buluşu"ydu benim için. Bu insanlar için yazarın adı önemli değil. Sanki hepsinin birlikte, güçlerini birleştirerek yaptığı bir şey gibi. Hep birlikte günün tadını çıkarabiliyorlarsa, o zaman sorun yok. Sanatın ve halkın arasındaki ilişkinin kökeni bu değil mi? Liszt, yalnızca Beethoven için ikinci sınıftır. Sözde kalburüstü kişiler bunu hararetle tartışırken, halk, bu tartışmaların dışında bırakılır ve herkesin sevdiği parçaları dinleyerek eğlenirler. Onlar için, yazar vesaire hiç mühim değildir. İssa da Kappore de veya Ma-bo da yazmış olsa, ifade ilginç değilse ilgilerini çekmez. Kendilerini, sosyal görgü kuralları uğruna sanatı öğrenmeye veya zevklerini geliştirmeye zorlamazlar. Yalnızca yüreklerine dokunan eserleri bilirler kendilerince. Bu kadar. Sanat ve halk arasındaki ilişki hakkında yeni bir şey öğrenmiş gibi hissettim.
"Toplu yaşamanın yeni kuralları, cinselliğin kontrollü yaşanmasının sağlanmasıdır. Bunun en kolay yanı da kadının sosyal hayattan arındırılmasıdır. Bunun için köyler ve evler yapan uygarlık, duvarları kadın için icat etmiştir."
Sayfa 112
Kardeşlik düşüncesi, toplumsal ikiyüzlülüğün en güzel buluşlarından birisidir.
Flaubert
